إسم الكتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 689)

( طلاق : 2 ) . حضرت امير ( ع ) در خطبهء نماز فطر فرمود : « اتّقوا الله يعلَّمكم الله » و تعليم در كلام شيخ اشارت به « يُعَلِّمُكُمُ الله » است كه متفرع بر تقوا و بعد از تقواست . خلاصه انسانى كه متقى است ( تقوا بدان معنى كه به لحاظ مرتبهء عاليهء معانى تقوا در پيش گفتيم ) يعنى عارف ، خود و ديگر مخلوقات را وقايهء حق قرار مىدهد . انسان متقى بدين معنى براى غير وجودى اثبات نمىكند و مرزوق به توحيد اهل تحقيق است .
و لمّا وجده آل فرعون في اليمّ عند الشجرة سمّاه فرعون موسى : و المو هو الماء بالقبطية و السّا هو الشجرة فسماه بما وجده عنده ، فإنّ التابوت وقف عند الشجرة في اليمّ .
و چون آل فرعون ، موسى را در دريا نزد شجره يافتند فرعون او را موسى ناميد زيرا ( مو ) در لغت قبطى به معنى ماء و ( سى ) در لغت آنان به معنى شجره است . لذا او را همان طور كه در ميان آب نزد شجره يافتند موسى ناميدند يعنى يافته شده نزد آب و درخت چه اينكه تابوت در دريا نزد شجر ايستاد .
چون فصوص و فتوحات و ديگر كتب اهل كشف و شهود تفسير انفسى قرآن كريم است ، نيز در تأويل اين آيه و بيان شيخ گفته شد كه مراد از آل فرعون قواى طبيعيهء هيولانيه است و شجره جمعيت حيوانيه به اصول و فروع و شعب و أغصان است و ثمرهء اين شجره انسان است كه فرعون يعنى طبيعت او را موسى ناميده است كه موسى و فرعون خارج حكايتى از موسى و فرعون نفس ناطقهء كليهء انسانى و طبيعت جسمانى هيولانى اوست . عارف رومى بر اين مبنا در دفتر سوم مثنوى گويد :
< شعر > موسى و فرعون در هستى توست بايد اين دو خصم را در خويش جست < / شعر > فأراد قتله فقالت امرأته - و كانت منطقة بالنطق الإلهي - فيما قالت لفرعون ، إذ كان الله تعالى خلقها للكمال كما قال عليه السلام عنها حيث شهد لها و لمريم بنت عمران بالكمال الذي هو للذكران .
فرعون اراده كرد كه او را بكشد ، زن او كه به نطق الهى گويا بود ، زيرا خداوند او را براى كمال خلق كرده بود چنانكه رسول ( ص ) شهادت داد براى او و مريم بنت عمران به كمالى كه براى مردان است .
رسول ( ص ) فرمود : « كملت من النساء أربع مريم بنت عمران و آسية امرأة فرعون

544