مىشد . لذا گاهى حق در او متوهم است و گاهى ملك در او متوهم است و گاهى بشريت انسانيت در او متوهم شد كه در نظر هر كسى به حسب اعتقادى كه بر وى غالب بود به عيسى آن گمان مىبرد و او در نزد اهل حق كلمة الله است ، روح الله است ، عبد الله است ، و اين در صورت حسيه براى غير او نيست . بلكه هر شخصى منسوب به پدر صورى خود است نه به نافخ روحش . حال كونى كه آن نافخ در صورت بشرى متمثل است .
غرض اين است كه روحانيت صورت عيسى غلبه دارد به خلاف ساير بشر زيرا ساير بشر هر چند نفخ روح در آنها از حق تعالى است كه * ( هُوَ الْحَيُّ ) * و * ( نَفَخْتُ فِيه من رُوحِي ) * ( حجر : 29 ) و لكن بعد از تسويهء جسد جنين و حاصل شدن امتزاج و مزاج به جريان طبيعى است . به خلاف حضرت عيسى كه اصل تكون او از ماء متوهمى بود كه به نفخ جبرئيل در صورت متمثلهء مثاليه بود لذا عيسى روح الله است و ديگران نيستند و منسوب به پدر صورىشان هستند هر چند نفخ ارواحشان در صورشان از خوارق عاداتى باشد كه از دست اوليا و انبيا أحيانا واقع گردد .
چه اينكه خداوند جسم انسانى را تسويه فرموده از روح خود در او دميد * ( وَنَفَخْتُ فِيه من رُوحِي ) * . لذا روح ، در وجودش و در عينش به حق تعالى نسبت داده شده است ( كه روحى ) و عيسى اين چنين نيست زيرا تسويه جسم عيسى و صورت بشرىاش مندرج در نفخ روحى است . به حيثى كه بين اجزاى جسمش كه آن ماء محقق از ماء مريم است و ماء متوهم از جبرئيل و روح منفوخ در آن صورت عيسويه تميز حاصل نشده است . ( كه همه در يك موطنند ) . و حصول جسمش بر روحش مقدم نبوده است .
چنانكه در ديگران است .
فالموجودات كلَّها كلمات الله التي لا تنفد ، فإنّها عن « كُنْ » و كن كلمة الله فهل تنسب الكلمة إليه بحسب ما هو عليه فلا تعلم ماهيتها ، أو ينزل هو تعالى الى صورة من يقول « كُنْ » فيكون قول كن حقيقة لتلك الصورة التي نزل إليها و ظهر فيها .
پس همهء موجودات كلمات اللَّه‌اند كه نفاد ندارند . زيرا كلمات از كن هستند و « كُنْ » كلمة الله است . ( و كلام او فعل اوست ) . بنا بر اين آيا كلمهء « كُنْ » به حق تعالى نسبت داده مىشود ، به حسب اينكه خداوند در مرتبه الهيتش است . يا خداوند متعال فرود مىآيد به صورت آن كه « كُنْ » مىگويد . در مرتبهء اكوان كه به حسب تنزلش كلمهء منسوب به اوست . اگر چنانكه به حسب مرتبهء الهيتش نسبت داده شود كسى ماهيت كلمه « كُنْ » را

359