إسم الكتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 689)

مفهوم ) [1] همچنين طريق اسم الهى ، [2] جامع طرق همهء آن اسماء است . اگر چه هر يك از آن طرق مختص به اسمى است كه رب مظهرش مىباشد و مظهرش او را از اين وجه مىپرستد و راه مستقيم مخصوص به اين اسم را مىپيمايد و جامع همهء آن طرق نيست مگر آنى كه مظهر محمدى ( ص ) بر آن سلوك كرد و آن طريق توحيد است كه جميع انبيا و اوليا بر او بوده‌اند و از اين طريق ، ديگر طرق متفرع و متشعب مىشود . نمىبينى رسول الله چون خواست اين مطلب را بيان كند خط مستقيمى كشيد و از كنار آن خط خطوط ديگر خارج كرد .
اصل را صراط مستقيم جامع قرار داد و خطوط خارجه از آن را سبل شيطان قرار داد . چنانكه خداى تعالى فرمود : * ( وَلا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِه ) * ( انعام : 153 ) و اين صراط مستقيم جامع ظاهر است و پوشيده نيست در عموم اسماء الهيه يا بين عموم خلايق . [3] < شعر > في صغير و كبير عينه و جهول بأمور و عليم < / شعر > عين او در بزرگ و در كوچك است ، و در نادان به امور و در داناست .
و در شرح بيت دوم گويد :
پس از آن كه فرمود : مر خداى را صراط مستقيم است و ذات و هويتش با هر موجود است گفت كه هيچ كبير و صغير و عليم و جهول نيست و هيچ ذره اى در وجود نيست مگر اين كه او بذاته موجود است و او راست صراط مستقيم پس هر موجودى بر صراط مستقيم است . [4] < شعر > و لهذا وسعت رحمته كل شيء من حقير و عظيم < / شعر > از اين روى رحمت او همه چيز را از كوچك و بزرگ فرا گرفت .
شرح بيت سوم :
از اين روى كه عين الهى و ذات او در هر كبير و صغير هست رحمت او هر چيزى را چه در اندازه حقير باشد و چه عظيم فرا گرفته است . چون او رحمن

[1] ذات بارى عين علم است و همان ذات عين قدرت است . پس علم عين قدرت است اما وجودا ، نه مفهوما . چون مفهوم علم و قدرت دو چيز است .
[2] مقصود از اسم الهى ، اللَّه است كه علم است براى ذات بارى مستجمع جميع صفات كماليه .
[3] شرح فصوص قيصرى ، ص 242 .
[4] همان .

254