و الصنف الآخر بعثه على السؤال لما علم أنّ ثمّة أمورا عند الله قد سبق العلم بأنّها لا تنال إلَّا بعد السؤال ، فيقول : فلعلّ ما نسأله سبحانه يكون من هذا القبيل ، فسؤاله احتياط لما هو الأمر عليه من الإمكان .
و صنف ديگر كسانى هستند كه مىدانند در نزد خداى متعال امورى است كه بنده به آن نمىرسد مگر بعد از سؤال و علم الهى هم بر اين بگذشت كه بايد بپرسد تا بگيرد و اين صنف بنده مىگويد : شايد سؤال من از اين قبيل باشد پس شبيه احتياط سؤال مىكند كه امكان حصول آن امور عند الله را مشروط به اين سؤال و دعا مىداند .
به قول عارف رومى :
< شعر > بانگ مىآيد كه اى طالب بيا جود محتاج گدايان چون گدا < / شعر > جود خداوند و دعاى بندگان چون خداى متعال جواد است گدا مىخواهد پس جود او ما را هر آن در هر عالم [1] دعوت مىكند كه * ( ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ) * ( غافر : 60 ) و آن عارف چه خوش گفت :
< شعر > الله يغضب ان تركت سؤاله و سليل آدم حين يسئل يغضب < / شعر > مخفى نيست كه دعا يكى از شروط و معدّات حصول استعداد و قابليت است براى گرفتن جان انوار عالم ملكوت را ( كه حقايق علميه و معارف حقهء الهيه است ) و هيچ كس سؤالى نكرد و دعايى نكرد مگر اينكه چيزى عايد او شد يعنى كسى الله نگفت كه لبيك نشنود و اگر به آن مقصود خاصش در هنگام دعا ، نرسيد و بدان نايل نشد ، بهتر از آن ، كه توجه به عالم قدس و نايل شدن به وجدان استعداد است براى او حاصل شد لذا ائمهء ما عليهم السلام فرمودند : هر وقت دعا كردى و سؤال نمودى دست بر روى خود بكش . اشاره به اينكه بدان گرفتى و عطيهء او را بر چشم خود نه و هيچ دعا و سؤالى نمىشود مگر اينكه خواهنده علاوه بر يافتن عطيهء قابليت و قرب ، آماده براى كسب فيض بيشتر شد اين خداى متعال است كه عطيهء او مقدمهء عطاياى بيشترى است . پس هر كس آن چه را يافت از دو جهت سرور به او دست مىدهد . يكى از آن روى كه نقدا

[1] گر چه در ما وراء طبيعت آن نيست زيرا آن ظرف زمان است و عالم ما وراى طبيعت فوق زمان و مكان و مجرد از آن دو ، ولى به ضيق لفظ و كمى ألفاظ اين چنين تعبير كرديم .

75