إسم الكتاب : ممد الهمم در شرح فصوص الحكم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 689)

مىفهمد كه آيا منبع اين فيض از ذات است يا از اسماء ، و اهل ذوق كسانى هستند كه حكم تجلياتشان از مقام روح و قلبشان به مقام نفس و قوايشان نازل مىشود ، گويا آن را حسا يافته و به ذوق ادراك كرده است كه از رويشان آشكار مىشود . * ( تَعْرِفُ في وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِيمِ ) * ( مطففين : 24 ) و اين مقام ، مقام كمّل و افراد است كه حق تعالى تجلى به اسماء ذاتيه نمىكند مگر براى آنها . همچنان كه عطايا ذاتى و اسمائى بودند و اين تقسيم عطايا به اين دو قسم از ناحيهء فاعل بود .
انواع دعا و اقسام سائلين كما أنّ منها ما يكون عن سؤال في معيّن و عن سؤال في غير معيّن . و منها ما لا يكون عن سؤال سواء كانت الأعطية ذاتية أو أسمائية . فالمعيّن كمن يقول يا ربّ اعطني كذا فيعيّن أمرا ما لا يخطر له سواه و غير المعيّن كمن يقول يا ربّ أعطني ما تعلم فيه مصلحتي - من غير تعيين - لكل جزء ذاتي من لطيف و كثيف .
تقسيم ديگرى از جهت سائل كه قابل است پيش مىآيد و آن اين است .
بعضى از اين عطايا از سؤال لفظى در مسئول معين است و بعضى از آنها سؤال لفظى در مسئول غير معين است كه اين سؤال به لسان قال است .
و قسمى از آن سؤال غير لفظى است كه به لسان استعداد و حال است در هر دو صورت چه عطيه ذاتى باشد يا اسمائى سؤال لفظى در مسئول معين مثل اينكه سائل مىگويد : « ربّ اعطني كذا » كه جز آن امر معين در دلش خطور نمىكند و غير معين مثل اينكه سائل مىگويد : پروردگارا آن چه مصلحت من در آن است به من ده ، بىآنكه براى هر جزئى از ذات خود چه لطيف ( مانند عقل ، روح و قلب ) و چه كثيف جسمانى [ چون چشم و گوش و زبان ] خواسته اش را معين سازد .
و السائلون صنفان ، صنف بعثه على السؤال الاستعجال الطبيعي فإنّ الإنسان خلق عجولا .
سائلان دو صنفند . صنفى به استعجال طبيعى انسان كه انسان « خلق عجولا » سؤال مىكنند .
يعنى استعجال طبيعىاش او را بعث بر سؤال مىكند كه كمال را پيش از حلول وقتش طلب مىكند .

74