است به حقيقت ذات الهى و هيچ كس را امكان معرفت آن نيست و بنا بر وجه دوم اينكه معرفت نفس به حسب كمالاتش براى عارفان امكان دارد كه بدين حد كمالات نفسى رب خود را از حيث اسماء و صفات مىشناسد ما در اين باره در رسالهء « انه الحقّ » تا حدى به تفصيل بحث كرده‌ايم و در اينجا به همين قدر اكتفا مىكنيم .
فكان محمد - ص - أوضح دليل على ربّه ، فانّ كلّ جزء من العالم دليل على أصله الذي هو ربّه فافهم .
پس محمد ( ص ) اوضح دليل بر رب خود است چه هر جزء از عالم بر اصل خود كه آن اصل رب آن جزء است دليل مىباشد . فافهم .
و إنّما حبّب إليه النساء فحنّ إليهنّ لأنّه من باب حنين الكلّ إلى جزئه ، فأبان بذلك عن الأمر في نفسه من جانب الحقّ في قوله في هذه النشأة الانسانية العنصرية * ( وَنَفَخْتُ فِيه من رُوحِي ) * .
و حب نساء براى او مفروض شد يعنى نساء را محبوب او گردانيدند و تحبيب كردند كه بدانها ميل كرد ، كه از باب نيل كل به جزء خود است . پس رسول الله ( ص ) به اين قول خود از يك نفس الامر و واقعى از جانب حق سبحانه در اين نشئه انسانيه عنصريه ابانه و اظهار كرد كه فرمود : * ( وَنَفَخْتُ فِيه من رُوحِي ) * ( حجر : 29 ) .
چه اين بيان حق تعالى معرب و مشعر است به ارتباط مذكور بين كل و جزء يعنى نفخت فيه من روحى دالّ است بر نسبت آدم به رب خود كه بعينه نسبت جزء به كل و فرع به اصل است و هر كل به جزء خود ميل مىنمايد و هر اصلى به فرع خود كه ارتباط بين طرفين حاصل مىگردد كه هر يك از دو طرف از وجهى محب و از وجهى محبوب طرف ديگر است . چنانكه حق سبحانه فرمود : * ( يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَه ) * ( مائده : 54 ) و اصل اين است كه « يحبهم مقدم است يعنى اول او ما را دوست مىدارد و ما محبوب اوييم چه تا او ما را دوست نداشته باشد محال است كه ما او را دوست بداريم فافهم .
ثم وصف الحقّ نفسه بشدة الشوق إلى لقائه فقال للمشتاقين يا داود إنّي أشد شوقا إليهم . يعني للمشتاقين إليه و هو لقاء خاص ، فإنّه قال في حديث الدّجّال : إنّ أحدكم لن يرى ربّه حتّى يموت فلا بد من الشوق لمن هذه صفته .
سپس حق سبحانه خود را وصف فرمود به شدت شوق به لقاى خود و دربارهء مشتاقان فرمود : يا داود إنّي اشدّ شوقا إليهم . يعنى به مشتاقان به او .

600