26 . فصّ حكمة صمديّة في كلمة خالديّة كلمهء مباركهء الصمد به تفسير ائمهء أطهار ما عليهم السلام يعنى كسى كه أجوف نباشد « الذي لا جوف له » و مراد از اين جوف نقص امكانى است كه خداوند منزه از آن است .
در بعضى از روايات ما اطلاق صمد بر ملائكه نيز شده است لذا در صحف حكماى بزرگ اسلام چون مير داماد و اضراب او مىبينيم كه حق سبحانه را به صمد حقيقى موصوف مىكنند و اين قيد حقيقى براى اخراج ملائكه است كه ملائكه صمد حقيقى نيستند و صمد حقيقى حق سبحانه و تعالى است كه * ( وَالله من وَرائِهِمْ مُحِيطٌ ) * ( بروج :
20 ) تعبير به صمد دربارهء عقول يعنى ملائكه و صمد حقيقى در باره حق سبحانه همان است كه در كتب حكميه ، عقول را تعبير به تامّ و حق تعالى را تعبير به فوق التّمام مىكنند كه به يك نظر ما وراى طبيعت را چنين تعبير كرده‌اند . نفوس ناقصه كه اكثرى مردمند .
نفوس مكتفيه نفوسى هستند كه قابليت ذاتى آنان كفايت مىكند آنان را براى فرا گرفتن معارف از آن سوى بدون اعداد معلمان اين سويى . فوق التمام ، در بيان اين اسم شريف و اين كلمهء مباركه در ديگر رسايل چون « وحدت از ديدگاه عارف و حكيم » و « انه الحقّ » به تفصيل بحث نموده‌ايم و در اين مقام به همين اندازه اكتفا مىنماييم . ديگر از معانى اين كلمهء مباركه اينكه مقصد و ملجأ همه است كه همه بدان نيازمندند و او ملجأ همه است كه به او استناد مىجويند و اعتماد مىنمايند و چون حضرت خالد ( ع ) مظهر اسم شريف الصمد بود و خدايش را به الأحد الصمد ذاكر بود و نيز سيد مصمود اليه مردم بود اين فص را به حكمة صمدى در كلمهء خالدى اختصاص داد .
قصهء خالد بن سنان عبسى عليه السلام در بحار مجلسى [1] و نيز در وافى فيض روايت

[1] در جلد چهاردهم صفحهء 94 به نقل از كافى .

591