اثناى خطبه ، آن كمين كفّار بر سارية و لشكر وى و گذشتن سارية بر ايشان ، غافل از آن كمين كردن ، بر عمر - رضي الله عنه - منكشف شد ، و در آن ميان خطبه ، ندا كرد [1] كه : يا سارية ، الجبل الجبل ، يعنى : « الجأ إلى الجبل و احذر غدر الكفّار و كمينهم عليك » تا آن نداى عمر - رضي الله عنه - مر اين ساريه و لشكر او را به كوه ، پناه داد ، با آن كه مكان نزديك نبود كه رؤيت عمر - رضي الله عنه - مر ساريه و كمين كفّار را در عادت معهود خلق ، ممكن بودى ، پس چون مسافت ميان مدينه و نهاوند ، عظيم دور بود ، و ديدن عمر و شنوانيدن نداى خود ، مر ساريه را ، با اين بعد مسافت ، از كرامات عمر - رضي الله عنه - بود ، و اثر وراثت مصطفى - صلَّى الله عليه و سلَّم - و سرايت جمعيّت او در عمر - رضي الله عنه - .
< شعر > و لم يشتغل عثمان عن ورده و قد أدار عليه القوم كأس المنيّة < / شعر > و از كرامات عثمان بود نيز - رضي الله عنه - و اثر وراثت او از مصطفى - صلَّى الله عليه و سلَّم - و سرايت جمعيّت او - صلَّى الله عليه و سلَّم - در وى ، آن كمال اشتغال و استغراق او در قرائت قرآن و اداى وظيفه اى كه او را بود از آن ، در وقتى كه آن سفهاى قوم [2] بر وى خروج كردند ، و از بأم سراى او فرود آمدند ،

[1] اين روايت را محققان از عامّه و محدثان از سنت و جماعت از احاديث موضوعه كه در عصر معاويه ، در مقابل روايات دالهء بر فضائل اهل بيت ، على و أولاده ، جعل و وضع كرده‌اند ، شمرده‌اند .
[2] آنها سفهاى قوم نبودند ، بلكه آنها از أكابر مسلمانان بودند كه از ظلم عمّال عثمان و اولاد اميّه و اقوام عثمان به تنگ آمدند ، ولى دير اين جنبش و انقلاب عميق و اصيل نتيجه داد و منشأ ظلم از بين رفت ، چون خلافت اين عرب دنياى اسلام را به فساد كشيد و قوميّت عربى و نژاد پرستى مخصوص جاهليّت ، جاى تساوى حقوق و برادرى و برابرى مخصوص اسلام را گرفت و نتيجهء خلافت چند سالهء مرد ضعيف النفس كه عمدهء همّ او شكمش بود ، از بيت المال مسلمين بنى اميّه و ديگر متجاوزان از صحابهء او ثروتهاى هنگفتى به دست آوردند و به تدريج اجتماع أجلاف عرب در سقيفهء بنى ساعده نتيجهء خود را ظاهر ساخت و معاويه و يزيد و ديگر عناصر ناپاك نتيجهء مستقيم خلافت عثمان به كلى معنويّت اسلام را به باد فنا دادند ، بىجهت نبود كه حضرت رسول در اواخر زندگى ظاهرى فرمود : در خواب مشاهده نمودم كه ميمونها از منبر من بالا مىروند . بعد از اين رؤيا ديگر خنده بر لبان مبارك حضرتش ظاهر نشد .

653