استمداد به آلات از جهت تكميل حسّى كه مستعد باشد و به آن استعداد طلب عطاى كمالات و موجبات وصول بدان كند از اين مفاتيح ظاهرا و باطنا ، آن چيزى است كه من يافته‌ام و فهم كرده از ذات خودم و به واسطه و بىواسطه ، از قرآن و حديث و غيرهما ، مثل كلَّيات و اصول علوم و اسرار شريعت و طريقت و حقيقت كه به ايشان تبيان آورده‌ام ، يعنى حوالت گاه تكميل حسّ ظاهر و حسّ باطن ، به نظر و سماع و تفكَّر و تدبّر و تعقّل و توهّم ، در اين عالم شهادت ، اين ساعت ، اين علوم است كه من يافته‌ام و فهم كرده از ذات خودم ، از قرآن و حديث ، زيرا كه همهء افهام از ادراك خلاصهء معانى و مرادات آن كما هو في نفس الأمر قاصرند و چون من به كمال قابليّت ، آن را فهم كرده‌ام و در بيان آورده ، پس اكنون مرجوع اليه آن مفهوم و تبيان من باشد ، و آن مفهومات كه من از ذات خودم از قرآن و حديث دريافته‌ام ، چهار قسم است :
بعضى به ظاهر علوم و اسرار شريعت و طريقت تعلق دارد ، و آن فصول عبارت است كه از آن چه در عبارت مىگنجد ، از آن انواع بيانها كرده‌ام .
و قسم دوم ، علوم طريقت است كه از ذات خودم از قرآن و حديث ، خلاصهء آن علوم را استنباط و فهم كرده‌ام و به تقرير و تحرير رسانيده و آن فهم و تقرير ، عين وصول تحيّت و ثنا و نام نيكو و ذكر صالح حق و خلق است به من ، اما از قبل حق به تأييد و توفيق تخلَّق و تحقّق به موجب آن مفهومات و ارشاد و هدايت ، به آن تقرير و اما از قبل خلق ، به آن طريق است كه هر طالبى كه به آن تقرير هدايت يابد و به آن سبب به حق رسد ، آن وصول وى به حق ، عين وصول تحيّت و ثناى حق باشد به من ، چه در وصول هر مسترشدى مر مرشد را ، نوعى وصول حاصل مىآيد به حق ، و در آن مقابله ثنايى و تحيّتى و شكرى ، از حق و از اين مسترشد ، نيز به اين مرشد عايد مىگردد .
پس معلوم شد كه آن مفهومات و تقريرات من ، مر علوم طريقت را ، وصول تحيّت حق و خلق است به من .

608