< شعر > و هذي يدي لا انّ نفسي تخوّفت سواى ، و لا غيري لخيرى ترجّت [1] < / شعر > و اينك دست من ، عهد مىبندم و شرط مىنهم كه اگر از اين دعوى اتّحاد و نفى اعتقاد معيّت [2] و حلول رجوع كنم ، نقصانى عظيم را در حال خود ملتزم شده باشم ، و اين نفى حلول كه از خود مىكنم و بر آن شرط و پيمان مىكنم ، نه از جهت آن است كه نفس من از نسبت عقيدت حلول ترسيد ، يا از نفي آن نسبت از خود ، خيرى از غيرى اميد داشت .

[1] . من خود را از دعوى حلول و اتحاد و معيّت تبرئه مىنمايم و در اظهار عدم خطور معيّت و حلول عهدى مىكنم ، اين كه دست من خلاف آن از افعال و احوال من ظاهر نگردد ، و اين تأكيد و اصرار در نفى اعتقاد حلول و معيّت ، نه از براى آن است كه نفس من از طعنه مخالفان و تهمت بدانديشان و مغرضان ترس و واهمه برخود راه مىدهد و يا طمع خيرى از غير اميد دارد كه : < شعر > ما ز بهر سوز هجرانيم كى يابيم وصل دوزخ آشامان چگونه شربت كوثر خورند < / شعر >
[2] مراد از معيّت منفى در كلام شارح علامه ، معيّت سريانى است ، چه آن كه برخى از جهال به آن رفته‌اند و معيّت حق را معيّت سريانى پنداشته‌اند در حالتى كه معيّت او نسبت به حقايق ، معيّت قيومى است و سارى در أشياء ، فعل حق است نه ذات او ، كما افصح عنه بقوله : وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ ) * ، و يد الله مع الجماعة ، اگر چه سريان فعل او نيز سريان ملازم با حلول نيست ، چون أشياء - يعنى ممكنات - ظهور نور و فعل حقّند و هو الظاهر و الباطن ، و فعل حق سريان به معناى ، سريان چيزى در چيز ديگر نمىباشد تا لازم آيد كه أشياء محلّ خارجى سريان فيض وجود حق باشند ، بلكه به نفس ظهور حق أشياء موجود مىشوند ، سريان در مقام به وجهى به حسب تحليل عقل است و گر نه اضافهء اشراقى او خود طرف ساز است و به لحاظ اضافه به ماهيّت ممكن مفاض و معلول و به لحاظ انتساب به حق فيض و اظهار و ايجاد و اراده فعليه و مشيّت ساريه و حق ثانى و حق مخلوق به و نفس رحمانى است . لمحرره جلال الآشتيانى ليلهء 23 صفر المظفر 1396 .

388