وحدت ونافى كثرت ممكن الوجود است وبالأخره عرب نيز فاقد ذوق عرفانى نيست .
ابن فارض از جمله عارفانى است كه علاوه بر عرفان عملى وانغمار در زهد وتقوا وسلوك طريق مجاهدت ، در عرفان نظرى نيز احاطه وتبحّر قابل توجه داشته ودر درك عويصات مسائل تصوف نظرى ، داراى قوهء ادراك وقدرت فكرى قابل توجه است ، به اقوال وعقايد عرفا ومحققان از صوفيه در أدوار اسلامى احاطه داشته واز اين جهت در مقام تقرير مشكلات وتحرير دقايق عرفان ، از هيچ دقيقه اى فرو گذار نكرده وبسيار منظم ومرتب ، درجات ومراتب ومنازل ودقايق مربوط به مباحث را در جملات كوتاه وموجز نظم خود آورده ، ومقام او در اين فن ، به اندازه اى رفيع است كه بزرگترين عرفا در صدد بيان وشرح مقاصد او بر آمده اند وهمهء أكابر نسبت به او خاضع واز او به بزرگى وعظمت نام برده اند وشايد اين قصيده او در باب خود بىنظير بوده ودر هيچ زبانى تالى نداشته باشد .
اما اينكه دكتر مصطفى نوشته است كه با شيخ أكبر ملاقات نموده وشيخ اظهار تمايل نموده است كه بر قصيده او شرح بنويسد ، اصلى ندارد وگر نه صدر الدين قونوى وتلاميذ او كه با

28