ارتزاق واستخدام در ادارات درس نمىخواند - معلم واستاد ناوارد در هيچ فنى از معقول ومنقول وجود نداشت . ما زمانى كه به طلبگى اشتغال داشتيم ، اگر استاد محقق قدرى أحيانا كم مطالعه مىكرد ، عرصه را بر خود تنگ مىديد واستاد ومعلم جزوه اى وجود نداشت كه اگر أحيانا نوشته اش را از او بگيرند ، در مخمصه واقع شود .
شاگرد عاشق علم ومعرفت ، معلم را سر شوق مىآورد واو را به كار وامىدارد . اساتيد بزرگ علوم وفنون از بركت طلاب مستعد وپر كار ، ورزيده شده واستعداد خويش را ظاهر ساخته اند ودر كثيرى از افكار خود تجديد نظر نموده وعالىترين آثار جاودانى خود را ، هنگام تدريس به تدريج به وجود آورده اند وبهترين اثر علمى ، اثرى است كه در حوزه تدريس مورد تحقيق وانتقاد علمى ونقد فنى قرار گيرد .
بين اثرى كه در مجلس درس مورد بحث قرار گيرد واثرى كه بدون بحث ومذاكره به وجود آيد ، فرق بسيار است . اين شاگرد طالب علم وبا استعداد است كه معلم مستعد را به كار وا مىدارد :
< شعر > اين سخن شير است ، در پستان جان بىكشنده خوش نمىگردد روان < / شعر > اكثر مؤلفان عظيم ، همان تلاميذى بوده اند كه مطالب درسى را مىنوشتند وبعد از نيل به مقام استادى ، آثار خود را در حوزه بحث ، مورد تحقيق قرار داده اند .
همان طورى كه كرارا متذكر شده ام ، حقير از همان دوران طلبگى آرزو داشت برخى از آثار نفيس علمى موروث از أكابر حكما وعرفا را كه در دسترس نمىباشند وبا قطع ويقين به اين كه كسى در صدد اين كار بر نمىآيد ، چاپ كند ، از خداوند توفيق انجام آن را طلب مىنمود وخدا را شكر كه به اين آرزو دست يافتم ، ودانستم كه دعا در صورت مطابقت لسان قال با زبان حال واستعداد ، مستجاب مىشود .
شرح محقق عارف ومتبحر در علوم شريعت وطريقت ، مؤيد الدين جندي [1] بر فصوص

[1] . جند بر وزن قند ، نام شهرى است از ولايت ما وراء النهر . برخى از ارباب اطلاع گفته اند : اين شهر توسط مهاجمان مغول خراب گرديد ومردم آن قتل عام شدند . شهر جند در شمال سغناق كرسى قبچاق قرار داشته ودرياچه آرال را اغلب قدما به نام درياى جند خوانده اند . بايد توجه داشت كه جمعى از افاضل ديار خراسان وديگر بلاد مورد هجوم قوم مغول ، به مملكت روم پناهنده شدند . جندي وفرغانى ومولانا جلال الدين بلخى ، در اين عصر مىزيستند . رحلت جندي را برخى در سال 700 ه . ق وبعضى در سال 690 دانسته اند ، در حالتى كه « لاميهء » خود را بنا به تصريح حاجى خليفه ، در سنهء 691 به وجود آورده است ولاميه را در همين سال شرح كرده است .

12