غفلت داشته اند كه سالكان طريق توحيد واتباع حضرت ختمى مرتبت كه به اعلى درجات ومقامات توحيد وتفريد نايل آمده اند ، مترجم آن مقام عظيم بوده اند واز لسان آن حضرت به مناسبت انس زيادى كه با مرتبهء روحانيت آن جناب داشته اند ، سخن گفته اند . عندليب گلستان توحيد گويد :
< شعر > بودم آن روز من از طايفهء دردكشان كه نه از تاك نشان بود ، نه از تاك نشان < / شعر > وهم وتنبيه بايد توجه داشت كه اكثر ، بلكه جلّ عرفاى اسلامى لو لا الكل ، كه حضرت ختمى نبوت را مصدر جميع انوار ومبدأ كليهء معارف إلهيّه دانسته وجميع انبياء را مبشّر وجود وظهور آن جناب وآنها را از شعب وفروع وأغصان ولايت كليه محمديه مىدانند . به مقتضاى كشف صحيح وروايات مسلمه وارد از مقام حضرت ختمى مقام ، جهت عترت واهل بيت او مقام خاصّى قايلند وآن بزرگواران را وارث مقام ختمى مرتبت مىدانند ونزد اهل عرفان مسلم است كه ، بعد از انقطاع نبوت ، ولايت منقطع نمىشود ومتصدى مقام ولايت كليه وبالأخره خواتم ولايت خاصّه محمديه ، يعنى ولايتى كه « كانت على قلب محمد » عترت او مىباشند وجناب ولايت مدار على بن ابى طالب را سر سلسله اوليا وسر دسته عترت مىدانند واز او به « آدم الأولياء » تعبير نموده اند ، از اين باب كه آدم همان طورى كه سر دسته انبيا است ، حضرت ولايت مآب مولى الموالى آدم الأولياست وكليه اوليا به او منتهى مىشوند .
جمعى از معاصران اهل تسنن ، به تبع دانشمندان مغرب زمين ، عرفا را در اين باب متأثر از شيعه دانسته اند ، غافل از آن كه در رتبهء اول ، اصول وقواعد عقلى وعرفانى ودر مرحلهء دوم ، روايات ونصوص وظواهر مسلمهء مأثور از رسول اكرم از طرق عامّه ، آنان را وادار به اقرار به مقامات ومراتب اولياى محمّديين نموده است واصولا كليهء فرق از سلاسل عرفا ومتصوفه اسلام ، اصول وقواعد خويش را به وساطت باب مدينهء علم ، حضرت ختمى مقام ، على - عليه السلام - از آن حضرت أخذ نموده اند وخرقهء ارباب عرفان از طرق مختلف به على - عليه السلام - منتهى مىشود .

77