المتقدّم فنالته الرّحمة إذ لم يكن غيرها سبق .
* شرح يعنى چون رحمت سابقهء حق مشيّت ذاتيّهء حق است كه عمومى [1] دارد بر همه ، و هر آينه سابق متقدم باشد بر لاحق . پس چون حكم غضب كه لاحق است ، به واسطهء مخالفت يكى را مستحق مؤاخذهء منتقم گرداند ، رحمت سابقه كه متقدم [2] است وى را دريابد . اگر ادراك رحمت قبل ادراك منتقم باشد ، از آن طايفه شود كه :
« يُبَدِّلُ الله سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ » . و اگر منتقم سابق باشد ، اگر [3] استيفاى حق خود كرده باشد يا نه ، كه رحمت او را دريابد [4] به حكم . چرا كه سابق در اول رحمت بود ، و [5] در آخر هم سابق و غالب [6] گردد .
* متن فهذا معنى « سبقت رحمته غضبه » ، لتحكم على ما [7] وصل إليها فإنّها في الغاية وقفت و الكلّ سالك إلى الغاية . فلا بدّ من الوصول إليها ، فلا بدّ من الوصول إلى الرحمة و مفارقة [8] الغضب ، فيكون الحكم لها في كلّ واصل إليها بحسب ما تعطيه [9] حال الواصل إليها .
* شرح يعنى رحمت از آن جهت سابق شد [10] ، تا رحمت كند به هر كه رحمت بدو [11] رسد و رحمت شامل است جميع مراتب وجود را . و بر هيچ مرتبه وقف [12] ندارد تا آخرش عين اوّل گردد . زيرا چه [13] حركت مراتب وجود دوريست . پس همه

[1] د : عموم .
[2] - س : يتقدم . . .
[3] - س : از استيفاى .
[4] د ، س : برهاند .
[5] - س : « و » ندارد .
[6] - س : ناخواناست .
[7] د ، س : على من وصل .
[8] - و يفارقه .
[9] - د ، س : ما يعطيه .
[10] س : باشد .
[11] - د ، س : به او .
[12] - س : وقفه .
[13] د : كه .

379