إسم الكتاب : شرح فصوص الحكم ( عدد الصفحات : 481)

و حقيقة الحقائق نيز گويند از براى قيام جميع حقايق و ماهيّات [ بدان ذات ] .
[ و جمع الجمع نيز خوانند از براى استحسان اسماء و صفات ، و استكنان حقايق و ماهيّات ] در او . آرى مخاطبهء ارباب حالات به نسبت با آن ذات جز اين نتواند بود .
< شعر > اى گشته مبادى همه در ذات تو طى خود جمله تويى و نيست بيرون ز تو شيء چون سرور كاينات « لا أحصى » گفت پس جز تو كسى ترا كجا داند و كى < / شعر > و مولانا قدّس سرّه مىفرمايد :
< شعر > گر جمله توئى پس اين جهان چيست ؟
ور هيچ نيم من ، اين فغان چيست ؟
هم جمله توئى و هم همه تو آن چيز كه غير تست آن چيست ؟
< / شعر > لا جرم « من تفكَّر في ذلك رجع إليه طرفه حسيرا ، و عقله مبهوتا و فكره [39] متحيّرا » .
پس درين حضرت هيچ تنزيهى بى شائبهء تشبيه و هيچ تشبيهى بىغايلهء تنزيه دست ندهد .
< شعر > و زين روى فتّاح سرّ نهفت « يُحَذِّرُكُمُ الله نَفْسَه » < / شعر > بگفت و قول خواجه عليه الصّلاة و السّلام كه مىفرمايد : « كمال الإخلاص نفى الصفات عنه » از مشاهدهء اين حضرت عبارت است .
< شعر > اى منزّه ازين و آن كه توئى كه شناسد ترا چنان كه توئى ساحت كبريات افزونست ز انچه من مىبرم گمان كه توئى هيچ كس بىنشان نگشته ترا در نيابد بدان نشان كه توئى در جلابيب اگر چه پنهانى داندت جان خرده دان كه توئى آشكارى به هر چه مىنگرم نتوان داشتن نهان كه توئى < / شعر > اما حضرت واحديّت عبارت است از ملاحظهء ذات با جميع اسماء و صفات .
و اين را مرتبهء الوهيّت و مقام جمع و غيب مضاف خوانند . و همين مرتبهء الوهيّت را به اعتبار آن كه به اعيان و حقايق كه مظاهر [ او ] اسماء و صفات حضرت حقاند در خور استعدادات ايصال كمالات مىكند ، مرتبهء ربوبيّت گويند .
و اگر ذات را ملاحظه كنند به شرط ثبوت صور علميّه در او ، آن را مرتبهء اسم باطن مطلق و اوّل و عليم گويند كه ربّ اعيان علميّهء ثابته است .

[39] پا : تفكره .

19