النبيّين ، اگر چه طينت او متأخر بود از انبيا . امّا حقيقت او موجود بود ، چنان كه گفت :
« كنت نبيا و آدم بين الماء و الطين » . او به حقيقت در عالم أرواح موجود و متحقّق به نبوّت قبل الوجود و پيش از مبعوث شدن به رسالت امّت [ بود ] و غير او را نبوّت در حالت بعثت بوده ، از آن كه او - عليه السّلام - قطب الاقطاب و مقصود اصل ربّ الأرباب و حاصل از كون و موجود اوّل بوده به تفصيل آن چه مرتبهء او بدان مشتمل گشته ، اعيان عالم بظهور پيوسته . و اعيان انبيا اگر پيش از ظهور صورت بشريه و بروز نشأت عنصريه اگر چه طالب ظهور نبوّت بودند ، امّا با وجود ظهور انوار حقيقت محمديه مختفى بودند چون اختفاى كواكب و انوار آن در حالت طلوع آفتاب تابان . پس چون متحقّق شدند در مقام طبيعت جسميّه و ظلمت ليالى عنصريّه ، ظاهر گشتند به انوار مختفيه . و اوليا را نيز همين است از براى همان معنى ، لا جرم ازلا و ابدا پيشواى عالم و قدوهء اولاد آدم اوست . و در اين بيان است ، بيت : [ 43 - پ ] < شعر > الا اى قدوهء اولاد آدم طفيل ذات پاكت كل عالم توئى جان و جان مانند جسم است توئى معنى و عالم همچو اسم است توئى سر خيل مقبولان درگاه توئى خلوت نشين « لي مع الله » كليد مخزن إحسان وجودى كه قفل گنج رحمت را گشودى وجودت بود از آدم مقدّم اگر چه آمدى از پشت آدم از آنت آخر آوردند يعنى كه آدم همچو لفظ است و تو معنى نه معنى اوّل است و لفظ آخر اگر چه مىشود از لفظ ظاهر رسولان خاتماند و تو نگينى رسل را اوّلين و آخرينى جهان تاريك بود و آخر روز كه خورشيدى بر آمد عالم افروز چه خورشيدى كه صد خورشيد انور بود در پرتوش از ذره كمتر < / شعر > و كذلك خاتم الأولياء كان وليا و آدم بين الماء و الطين ، و غيره من الأولياء ما كان وليا الا بعد تحصيله شرائط الولاية من الأخلاق الإلهية في الاتصاف بها من كون الله تعالى تسمّى « با لولى الحميد » .
يعنى : همچنين هنوز آدم در ميان آب و گل بود كه خاتم اوليا ولى ولايت جان و دل بود ، و غير او را از اوليا حصول ولايت بعد از تحصيل شرايطش از اخلاق الهيه و اتصاف بدان كه حق - سبحانه و تعالى - به واسطهء آن اخلاق و صفات مسمّى شد به .
« ولى حميد » .

136