و أوص بهم خيرا ! المقيم منهم و المضطرب بماله ، و المترفّق ببدنه ، فإنّهم موادّ المنافع ، و أسباب المرافق ، و جلَّابها من المباعد و المطارح ، في برّك و بحرك ، و سهلك و جبلك ، و حيث لا يلتئم الناس لمواضعها و لا يجترؤن عليها ؛ فإنّهم سلم لا تخاف بائقته ، و صلح لا تخشى غائلته ؛ و تفقّد أمورهم بحضرتك و في حواشي بلادك [1] . .
( 1 ) امام على « ع » - از عهدنامهء اشترى : . . در بارهء بازرگانان و اهل صنعت سفارش نيك كن ، خواه آنان كه در شهرها مقيم باشند ، يا آنان كه ميان اين شهر و آن شهر با مال خود درآمد و شدند ، كه اينان مايهء منافع و اسباب آسايش و آورندهء كالاها از جاهاى دور از دريا و خشكى و كوه و دشتند ، و اين همه چيزها را از جاهايى مىآورند كه مردمان را نيرو و جرات رفتن به آن گونه جاها نيست . پس آنان صلح و سلمى هستند كه بيمى از حيله و مكر و بدبختى در آن نمىرود ، و بايد كه به امور ايشان چه در حضور خودت و چه در اطراف كشورت رسيدگى شود . . معلوم است كه اين گونه سخنان در بارهء بازرگانان و تاجران مسلمان متعهّد است كه از ظلم ، گرانفروشى ، احتكار ، و جمع مال بسيار پرهيز دارند ، و خود به صورتى - بنا بر اصل مسلمانى - خدمتگزار جامعه و پشت و پناه محرومان و فرو دستان و مستضعفانند ، و تن به كار مىدهند و كار مىكنند .
و اين گونه كسان در مالداران كلان به هم نمىرسند ، زيرا سرمايه دارى و مال اندوزى كلان و زر اندوزى و اتراف و اسراف ، همه و همه ، مخالف قرآن و احاديث و متضاد با مبانى اسلام است ، به ويژه با تأكيد بسيار اسلام بر محدوديّت ربح و سود ، در كار داد و ستد بازرگانى ، و با تصريح تعاليم اسلامى به اينكه مال بسيار از طريق مشروع و حلال به دست نمىآيد .

[1] « نهج البلاغه » 1017 ؛ عبده 3 / 110 .

746