شهرهاى خود بيرون مىروند و چيزى براى خرج كردن ندارند ، يا كسانى از مسلمانانند كه مالى براى رفتن به حج يا پرداختن به كارهاى خير ديگر ندارند ، پس بر امام است كه از مال زكات به ايشان ببخشد تا در راه حج و جهاد مصرف كنند . « و ابن السّبيل » ، كسانى هستند كه به سفر پرداخته‌اند ( در غير سفر معصيت ) و پولشان تمام شده ، كه بر امام است كه با دادن مالى از زكات ، آنان را به وطنهاشان باز گرداند . . [1] 5 - الامام الصادق « ع » : إنّ النبيّ « ص » قال : « أنا أولى بكلّ مؤمن من نفسه ، و عليّ اولى به من بعدي » . فقيل له ( للصادق « ع » ) : ما معنى ذلك ؟ فقال :
قول النبي « ص » : « من ترك دينا او ضياعا فعليّ ، و من ترك مالا فلورثته » ؛ فالرّجل ليست له على نفسه ولاية ، اذا لم يكن له مال ، و ليس به على عياله امر و لا نهي ، اذا لم يجر عليهم النّفقة . و النبيّ و امير المؤمنين و من بعدهما ، الزمهم هذا ؛ فمن هناك صاروا اولى بهم من انفسهم . و ما كان سبب اسلام عامّة اليهود إلَّا من بعد هذا القول من رسول الله « ص » ، و انّهم أمّنوا على انفسهم و على عيالاتهم [2] .
( 1 ) امام صادق « ع » : پيامبر « ص » گفت : « من به هر مؤمنى از خود او اولى و سزاوارترم ، و پس از من على چنين است » . پس به او ( امام صادق ) گفته شد : معنى اين چيست ؟ گفت : آنكه پيامبر « ص » گفته است : « هر كس دينى يا زمينى مزروعى برجاى گذارد ( و مالى و وارثى نداشته باشد ) اداى آن دين بر عهدهء من است ، و آن زمين به من ( به عنوان حاكم اسلامى ) باز مىگردد . و هر كس مالى برجاى گذارد از آن ورثهء او است » . در صورتى كه مرد مالى نداشته باشد بر نفس خود ولايت ندارد ، و اگر خرج زن و فرزند خود را ندهد امر و نهيى بر آنان نمىتواند داشته باشد . و بر پيامبر و امير المؤمنين و امامان پس از ايشان انجام دادن اين كار لازم شد ، و از اينجا نسبت به مؤمنان اولويت و ولايت پيدا كردند . و سبب اسلام عموم يهوديان همين گفتهء

[1] « تفسير قمى » 1 / 299 .
[2] « كافى » 1 / 406 .

730