آسيب رساند ، ( 1 ) كه در آن صورت پاداش براى كسى خواهد بود كه آن سنتها را گذاشته ، و و بال آن مخصوص تو است كه آنها را نقض كرده اى . .
و بدان كه هيچ چيز بيشتر از احسان كردن والى در حق مردم ، و كاستن هزينه هايى كه بايد بپردازند ، و مطالبه نكردن چيزى كه قدرت آن را ندارند ، مايهء خوشگمانى وى در حق ايشان نمىشود . پس چنان كن كه از اين راه حسن ظن نسبت به رعيت براى تو فراهم آيد ، كه اين خوشگمانى و حسن ظن رنج فراوانى را از تو دور مىكند . و شايسته ترين كس براى آنكه گمان نيك در حق وى داشته باشى ، آن كس است كه به او نيكى كرده اى ، و سزاوارترين كس براى آنكه گمان بد در حق وى داشته باشى ، آن كس است كه به او بد كرده اى . 4 - الامام علي « ع » - من العهد : ايّاك و الدّماء و سفكها به غير حلَّها ! فإنّه ليس شيء أدعى لنقمة ، و لا أعظم لتبعة ، و لا أحرى بزوال نعمة و انقطاع مدّة ، من سفك الدّماء به غير حقّها . و الله سبحانه مبتدئ بالحكم بين العباد فيما تسافكوا من الدّماء يوم القيامة . فلا تقوّينّ سلطانك بسفك دم حرام ! فإنّ ذلك ممّا يضعفه و يوهنه ، بل يزيله و ينقله . و لا عذر لك عند الله و لا عندي في قتل العمد ، لأنّ فيه قود البدن . و إن ابتليت بخطإ و أفرط عليك سوطك أو يدك بالعقوبة ، فإنّ في الوكزة فما فوقها مقتلة ، فلا تطمحنّ بك نخوة سلطانك عن أن تؤدّي الى أولياء المقتول حقّهم [1] .
( 2 ) امام على « ع » - از عهدنامهء اشترى : . . از آن بپرهيز كه خونى به ناحق ريخته شود ، كه هيچ چيز براى ايجاد دشمنى مؤثّرتر ، و براى پديد آوردن عواقب سوء مهمتر ، و براى از بين بردن نعمت و زوال حكومت درخورتر از خونريزى به ناحق نيست . خداى متعال در روز بازپسين ، نخست به رسيدگى به حساب خونهاى به ناحق ريخته مىپردازد . پس قدرت و سلطهء

[1] « نهج البلاغه » / 1030 - 1029 ؛ عبده 3 / 119 .

720