1 - النبي « ص » : لا تجلسوا عند كلّ داع مدّع يدعوكم من اليقين الى الشّك ، و من الاخلاص الى الرّياء ، و من التواضع الى الكبر ، و من النّصيحة الى العداوة ، و من الزّهد الى الرّغبة . و تقرّبوا الى عالم يدعوكم من الكبر الى التّواضع ، و من الرياء الى الاخلاص ، و من الشك الى اليقين ، و من الرّغبة الى الزهد ، و من العداوة الى النصيحة . و لا يصلح لموعظة الخلق الَّا من خاف هذه الآفات به صدقه ، و اشرف على عيوب الكلام ، و عرف الصحيح من السقيم ، و علل الخواطر ، و فتن النفس و الهوى [1] .
( 1 ) پيامبر « ص » : نزد هر گويندهء ادعا دارى كه شما را از يقين به شك ، و از اخلاص به ريا ، و از فروتنى به گردن افرازى ، و از نيكخواهى به دشمنى ، و از پارسايى به دنياجويى ، مىخواند منشينيد . به عالمى نزديك شويد كه شما را از گردنفرازى به فروتنى ، و از ريا به اخلاص ، و از شك به يقين ، و از دنياجويى به پارسايى ، و از دشمنى به نيكخواهى دعوت مىكند . براى پند دادن به مردمان جز كسى شايسته نيست كه از سر صدق ، از اين آفتها در هراس باشد ، و عيبهاى سخن را باز شناسد ، و درست را از نادرست تميز دهد ، و از موجبات وسوسه ها و گرفتاريهاى نفس و هواى آن ( و راه معالجهء آنها ) آگاه باشد . همچنين در اين حديث ، در بارهء عالم و واعظ و گويندهء دينى ، آمده است كه اين گونه كسان « بايد عيبهاى سخن را باز شناسند » . و اين حكمت دلالت دارد بر اهمّيت سخنشناسى ، و ضرورت دانستن « فن خطابه » و آداب آن ، و « علم بلاغت » و قواعد آن ، براى كسانى كه مىخواهند به تعليم و ارشاد و وعظ دينى بپردازند ، و با مردم در بارهء دين سخن بگويند . بنا بر اين لازم است كه اين اشخاص فن سخنورى و خطابه بياموزند و علم بلاغت را خوب فرا گيرند ، و سخنان بليغ را بسيار بخوانند ، و از مغلق گويى و به كار بردن تعبيرهاى سست و واژه هاى كم بار يا مبتذل به سختى بپرهيزند .

[1] « بحار » 2 / 52 .

550