و المال تنقصه النفقة ، و العلم يزكو على الإنفاق . و صنيع المال يزول بزواله .
يا كميل بن زياد ! معرفة العلم دين يدان به ، به يكسب الانسان الطاعة في حياته ، و جميل الأحدوثة بعد وفاته . و العلم حاكم و المال محكوم عليه .
يا كميل ! هلك خزّان الأموال و هم أحياء ، و العلماء باقون ما بقي الدّهر ، اعيانهم مفقودة ، و امثالهم في القلوب موجودة [1] . .
( 1 ) امام على « ع » : اى كميل بن زياد ! اين دلها همچون ظرفهايند ، و بهترين آنها آن است كه بهتر در خود نگاه دارد . پس آنچه را هم اكنون به تو مىگويم در خاطر نگاه دار ؛ مردمان بر سه گونه‌اند : عالمان ربّانى ، و آموزندگانى براى رسيدن به رستگارى ، و باقى همه ابلهان و نادانانيند كه در پى هر بانگكننده به راه مىافتند ، و هر بادى آنان را به سويى متمايل مىكند ، نه از نور علم كسب روشنى مىكنند ، و نه به پناهگاهى مطمئن و ايمن پناه مىبرند .
اى كميل ! علم نيكوتر از مال است . علم پاسدار تو است و تو پاسدار مال .
مال با خرج كردن كم مىشود ، و علم با انفاق افزايش پيدا مىكند ؛ و آن دوستى كه از مال پديد آيد با زوال آن زايل مىشود .
اى كميل بن زياد ! شناخت مقام علم خود مرتبه اى از طاعت است .
آدمى با علم ، در اين زندگى ، كسب طاعت مىكند ، و پس از مرگ به نام نيك مىرسد . علم حاكم است و مال محكوم . اى كميل ! نگهبانان اموال در زمان زندگى مرده‌اند ، و دانشمندان تا جهان باقى است زنده‌اند ، خود از ميان رفته‌اند اما ياد ايشان در دلها باقى است . . 6 - الامام الصادق « ع » - فيما رواه عن آبائه ، عن رسول الله « ص » : اكثر الناس قيمة اكثرهم علما ، و اقلّ الناس قيمة اقلَّهم علما [2] . ( 2 ) امام صادق « ع » از پدرانش ، از پيامبر « ص » : آن كس از مردم بيشتر ارزش دارد كه داراى علم بيشتر باشد ، و هر كه علمى كمتر دارد كمبهاتر است .

[1] « نهج البلاغه » / 1156 - 1155 ؛ عبده 3 / 187 - 186 .
[2] « امالى » صدوق / 19 .

430