و سلما لمن دخله ، و هدى لمن ائتمّ به ، و عذرا لمن انتحله ، و برهانا لمن تكلَّم به ، و شاهدا لمن خاصم به ، و فلجا لمن حاجّ به ، و حاملا لمن حمله ، و مطيّة لمن أعمله ، و آية لمن توسّم ، و جنّة لمن استلأم ، و علما لمن وعى ، و حديثا لمن روى ، و حكما لمن قضى . . [1] امام على « ع » : . . سپس قرآن را بر پيامبر فرو فرستاد ، كه نورى است كه چراغهاى آن خاموش نمىشود ، و افروختگى آن از ميان نمىرود ، و دريايى است كه كس به تك آن نمىرسد ، و راه راستى است كه هيچ كس از آن گمراه نمىشود ، و پرتوى است كه نورانيّت آن به تاريكى نمىگرايد ، و فرقانى ( وسيلهء بازشناختن حق از ناحقى ) است كه برهان آن سستى پيدا نمىكند ، و وسيلهء بيانى است كه اركان آن فرو نمىريزد ، و شفايى است كه بيمارى به آن راه ندارد ، و بزرگى و عزتى است كه ياران آن دچار شكست نمىشوند ، و حقى كه ياوران آن درمانده نمىگردند . معدن ايمان و مركز آن است ، و سرچشمه ها و درياهاى دانش ، و باغها و بركه هاى دادگرى ، و پايه هاى اسلام و شالوده هاى آن ، و واديها و بوستانهاى حق . دريايى است كه هر چه از آب آن بردارند چيزى از آن نمىكاهد ، و چشمه هايى است كه هر اندازه از آنها برگيرند نقصانى در آنها پيدا نمىشود ، و آبشخورهايى كه هر چه مردمان از آنها بنوشند كاستى به آنها راه ندارد ، و منزلگاههايى كه مسافران راه آنها را گم نمىكنند ، و نشانه هاى راهى كه بر مسافران پوشيده نمىماند ، و قلَّه هايى كه آهنگكنندگان آنها از آنها بالاتر نمىتوانند رفت . . قرآن ريسمانى است كه جاى بسته شدن آن مستحكم است ، و پناهگاهى است كه ديواره هاى دژ آن بلند است . براى كسى كه آن را دوست بدارد عزت است ، و هر كس به آن درآيد به صلح و سلم درآمده است . . هر كه آن را پيشواى خود قرار دهد به راه راست مىرسد ؛ و عذر خواه كسى است كه آن را برگزيند ، و برهان هر كس است كه به آن سخن گويد ، و گواه آن كس است كه به مدد آن به دادخواهى برخيزد ، و مايهء پيروزى كسى است كه به آن محاجّه كند . برندهء كسى است كه آن را با خود مىبرد ، و رهوار كسى

[1] « نهج البلاغه » / 642 - 641 ؛ عبده 2 / 204 - 202 .

224