نخبرك عنه باجتهاده في العبادة و أصناف الخير تسألنا عن عقله ؟ ! فقال :
« إنّ الاحمق يصيب بحمقه أعظم من فجور الفاجر ، و إنّما يرتفع العباد غدا في الدّرجات و ينالون الزّلفى من ربّهم على قدر عقولهم » . [1] ( 1 ) پيامبر « ص » - گروهى در محضر او شخصى را ستودند و از همهء خصلتهاى نيك او ياد كردند ، پيامبر گفت : « عقل آن مرد چگونه است ؟ » گفتند : اى پيامبر ! ما به تو از كوشش او در عبادت و ديگر خوبيهاى او سخن مىگوييم و تو در بارهء عقل او از ما مىپرسى ؟ پيامبر گفت : « مرد احمق ، به سبب حماقت خود ، بيش از انسان گناهكار به گناه و نابكارى آلوده مىگردد .
فرداى قيامت ، درجات بندگان خدا و دستيابى ايشان به قرب و نزديكى پروردگار به اندازهء خردهاى ايشان است » . 3 النبي « ص » : لكلّ شيء آلة و عدّة ، و آلة المؤمن و عدّته العقل . و لكلّ شيء مطيّة ، و مطيّة المرء العقل . و لكلّ شيء غاية ، و غاية العبادة العقل . و لكلّ قوم راع ، و راعي العابدين العقل . و لكلّ تاجر بضاعة ، و بضاعة المجتهدين العقل . و لكلّ خراب عمارة ، و عمارة الآخرة العقل . و لكلّ سفر فسطاط يلجئون إليه ، و فسطاط المسلمين العقل . [2] ( 2 ) پيامبر « ص » : براى هر چيزى ساز و برگى لازم است ، ساز و برگ مؤمن عقل است . هر چيز را مركوبى لازم است ، مركوب انسان عقل است . هر چيز را سرانجامى است ، سرانجام عبادت عقل است . هر گروه را شبان و سرپرستى است ، شبان و سرپرست خداپرستان عقل است . هر بازرگان را كالايى است ، كالاى كوشندگان در راه خدا عقل است . هر ويرانيى را آبادانيى در خور است ، آبادانى آخرت به عقل است . و هر جمع مسافرى را سايبانى لازم است تا بدان پناه برند ، سايبان مسلمانان عقل است .

[1] « تحف العقول » / 44 .
[2] « بحار » 1 / 95 - از كتاب « كنز الفوائد » .

77