( 1 ) امام على « ع » : بدانيد كه آنچه در روز قيامت به انسان زيان مىرساند نمىتواند كوچك شمرده شود ؛ و آنچه در روز قيامت سود مىرساند نيز نمىتواند كوچك شمرده شود ؛ پس در بارهء آنچه خدا به شما خبر داده است ( رستاخيز و حساب اعمال ) ، همچون كسى باشيد كه با چشم خود ديده است . 3 الامام العسكري « ع » : في تفسيره ، عن آبائه ، عن عليّ ، عن النبي « ص » : اكيس الكيّسين من حاسب نفسه ، و عمل لما بعد الموت . فقال رجل : يا أمير المؤمنين ! كيف يحاسب نفسه ؟ قال : « إذا أصبح ثمّ أمسى رجع الى نفسه و قال : يا نفسي ! إنّ هذا يوم مضى عليك ، لا يعود اليك أبدا . و الله يسألك عنه بما أفنيته ! فما الذي عملت فيه ؟ أذكرت الله ، أم حمدته ؟ أقضيت حوائج مؤمن فيه ؟ أنفّست عنه كربة ؟ أ حفظته به ظهر الغيب في أهله و ولده ؟
أ حفظته بعد الموت في مخلَّفيه ؟ أكففت عن غيبة أخ مؤمن ؟ [ أ ] اعنت مسلما ! ما الَّذي صنعت فيه ؟ فيذكر ما كان منه . فإن ذكر أنّه جرى منه خير ، حمد الله و كبّره على توفيقه . و إن ذكر معصية أو تقصيرا ، استغفر الله و عزم على ترك معاودته » . [1] ( 2 ) امام عسكرى « ع » - در تفسير خويش ، از پدرانش ، از على ، از پيامبر اكرم :
زيركترين زيركان كسى است كه به حساب خود برسد ، و براى پس از مرگ كار كند . مردى گفت : اى امير مؤمنان ! چگونه به حساب خود برسد ؟ گفت :
« چون روز را به شب رسانيد ، با خود بگويد : اى نفس ! اين روز بر تو گذشت و هرگز باز نخواهد گشت . خدا از تو مىپرسد كه آن را در چه كار تمام كردى و در آن به چه كار برخاستى ؟ آيا به ياد خدا بودى و سپاس او گزاشتى ؟ آيا در آن نياز مؤمنى را برآوردى ؟ آيا بار غمى و رنجى را از دل او برداشتى ؟ آيا در غياب ، حافظ حرمت او و زن و فرزند او بودى ؟ آيا پس از مرگ برادر مؤمن

[1] « وسائل » 11 / 379 .

756