ندارند ، بپرس كه چرا ستارگان همه داراى يك گونه حركت نيستند ، .
مدارى يا وراى مدارى ؟ ( 1 ) زيرا كه خود به خود پديد آمدن ( و حكمت نداشتن ) يك جريان بيش نيست ( و اگر چنين باشد بايد ستارگان يك گونه حركت بيش نداشته باشند ) ، پس چگونه ( و از روى كدام دانايى و تقدير ) ، دو حركت مختلف موزون و حسابشده به ستارگان داده شده است ؟ اينها همه بيانكنندهء آن است كه مسير دو گروه از ستارگان ( ثابت و سيّار ) بدان صورت كه سير مىكنند ، بنا به اراده و تدبير و حكمت و تقدير است ، نه به اهمال و بخودرهايى ، بدان گونه كه فرقهء « معطَّله » ( منكران آفرينش ، يا حكمت در آفرينش ) مىپندارند . 19 الامام الصادق « ع » : . . فكَّر ! في هذا الفلك بشمسه و قمره و نجومه و بروجه ، تدور على العالم في هذا الدّوران الدّائم ، بهذا التّقدير و الوزن ، لما في اختلاف اللَّيل و النّهار ، و هذه الأزمان الاربعة المتوالية على الارض ، و ما عليها من أصناف الحيوان و النّبات ، من ضروب المصلحة ، كالذي بيّنت و شخّصت لك آنفا . و هل يخفى على ذي لبّ أنّ هذا تقدير مقدّر ، و صواب و حكمة من مقدّر حكيم ؟ . [1] ( 2 ) امام صادق « ع » : اى مفضّل ! در اين فلك با خورشيد و ماه و ستارگان و برجهايش بينديش ، كه با اين گردش مداوم بر گرد عالم در چرخش است ، و با اين ميزان و اندازه گيرى معين ، كه از پياپى آمدن شب و روز و مرتب بودن چهار فصلى كه بر روى زمين پديد مىآيد ، نمودار مىگردد ؛ همچنين از گونه هاى جانوران و گياهانى كه بر آن است ، با آن همه مصلحتى كه پيش از اين برايت بيان و مشخص كردم ، آيا بر هيچ عاقلى پوشيده مىماند كه اين همه بنا بر تقديرى است به اندازه ، و مبتنى است بر درستكارى و دانايى خداوند تقدير آفرين دانا ؟

[1] « بحار » 3 / 116 - از كتاب « توحيد » مفضّل .

640