ليكن بايد گفت چيزى نياورده‌اند كه بشريت را از همهء نيازمنديهايش بينياز كند ، و همهء آنچه را انسان در همهء جنبه هاى وجودى و ابعاد خود بدان محتاج است در اختيار او قرار دهد . و اين بدان جهت است كه آگاهى و معرفت ايشان نسبت به انسان و بعدهاى وجودى او بدان صورت نيست كه پيامبران از آن آگاه بوده‌اند .
به سخن ديگر : پاسخهاى فراگير همهء پرسشهاى بشريتى كه بر پشت كرهء زمين زندگى مىكند ، در نزد اينان وجود نداشته است ، به همين جهت نتوانسته‌اند جوابگوى همهء نيازهاى بنى نوع بشر باشند ، و در آموزشهاى خويش چيزهايى نياورده‌اند كه همهء خواسته هاى گستردهء آدمى و مسائل و مشكلات بزرگ و دشواريهاى ژرف او را كفايت كند و جوابگو باشد .
در اين جهت كه ياد شد ، ميان كسانى از ايشان كه در روزگاران باستانى ، يا قرون وسطى ، يا قرون جديد و معاصر ظهور كرده‌اند فرقى نيست . و چون در آثار و تعليمات ايشان نيك بينديشيم ، خواهيم ديد كه بشريت و دردها و نيازها و پرسشهاى آن همچون دريايى است ، و آنچه اينان آورده‌اند تالابى بيش نيست ، كه غالبا چندان عمقى ندارد ، و جريان آن ناهماهنگ است ، و برآميخته . . . و اگر يك جا را بتواند فرا گيرد جاى ديگر از زير پوشش آن بيرون مىرود . . . و همچنين كمبودها و نقصهاى ديگرى از اين قبيل .
و چون حقيقت و واقع جارى بر روى زمين ، در سراسر اعصار و ادوار ، چنين بوده است ، پس بياييد به گروه نخستين بازگرديم .
گروه نخستين ، گروهى است كه پيامهاى خدا را به مردمان رسانيده است ، و قوانين او را در زمين گسترده . . . و حقايقى و الا براى مردمان آورده است . هر آموزش و تعليمى از اين گروه رسيده ، اصول و مقرراتى خدايى و دستورهايى سازندهء شخصيت انسان و مبانيى فطرى بوده است ، كه گاه علم - در آن صورت كه داده هاى آن از حد نظريه درگذرد و به واقعيّت علمى برسد - به بعضى از آنها دسترسى پيدا مىكند . تعليمات اين گروه ضامن سعادت بشر است ، سعادتى همگانى و فراگير كه همهء آنچه را مجموعهء بشريت بدان نياز دارد در اختيار آن مىگذارد .
بايد دانست كه تقسيمى كه آورديم و توضيحى كه در بارهء آن داديم ، به صورتى

43