6 - بعضى از آنان نه همهء ايشان .
7 - تصدى مناصب دينى به توسط اشخاص نالايق و بعضى از محذورات آن .
8 - تكليف دينى به هنگام تصدى شخص نالايق .
9 - زعامت .
10 - ولايت فقيه يا حكومت اسلامى .
1 - مرجعيت . . اساس و مسئوليتهاى آن در بارهء اين موضوع با اندكى تفصيل سخن خواهيم گفت ، چه اين امر در اين روزگار - چنان كه گذشت - يكى از مهمترين امورى است كه با زندگى اسلامى امت ارتباط پيدا مىكند . و چون در دين اسلام و مسئوليت الهيى كه بر دوش علما قرار گرفته است درست بينديشيم مىنگريم كه مهمترين چيزى كه كار علم و علما ، در روزگار حاضر ، به آن مىانجامد همين امر است ، يعنى رهبرى ، با همهء مسائل و مسئوليتهاى سنگين و با اهميّت آن . زيرا كه هر دين و مكتب و نظام و امت و جامعه ، جز با رهبريى شايسته و بيدار ( كه چنان كه بايد به وظايف خود قيام كند ، و به رسالتهاى خود مؤمن باشد ) ، اميدى به بقا و توسعه و پيشرفت و نفوذ نمىتواند داشته باشد ، به همين جهت است كه براى روشن شدن ابعاد اين موضوع ، تا حدى به تفصيل مىپردازيم و مىگوييم :
هنگامى كه خداى عزّ و جلّ آدم ابو البشر را به زمين فرود آورد ، اسباب سعادت را براى او فراهم ساخت و راه تكامل را براى او هموار و او را به آن راهنمايى كرد ، تا چنان شود كه زندگى پاكيزه اى داشته باشد ، و خوشبخت روزگار بگذراند ، و اين امكان براى او فراهم شود كه به مقام قرب و منازل كرامت باز گردد . براى اين مقصود در ميان فرزندان آدم پيامبران خود را پياپى روانه كرد و كتابهاى خود را برايشان نازل ساخت . پيامبران نيز به آموزش و پرورش مردمان پرداختند و همگان را - با كوشش و نشاط و فداكارى - به دين خدا دعوت مىكردند ، تا مردمان به اجراى قسط و عدالت برخيزند . و با جبّاران و طاغوتان به مبارزه بر مىخاستند ، تا دانش و دادگرى و نيكوكارى بر روى زمين و در همهء

559