4 - الامام الصادق « ع » : قال لقمان لابنه : للعالم ثلاث علامات : العلم با لله ، و بما يحبّ ، و بما يكره [1] .
( 1 ) امام صادق « ع » : لقمان به پسرش گفت : عالم را سه نشانه است : علم داشتن به خدا ، و به آنچه خدا دوست دارد ، و به آنچه از آن بيزار است . . 5 - الامام الصادق « ع » : إنّ أعلم الناس با لله أخوفهم لله ، و أخوفهم له اعلمهم به ، و أعلمهم به أزهدهم فيها . [2] ( 2 ) امام صادق « ع » : داناترين مردم به خدا آن كس است كه از خدا بيش از همه مىترسد ؛ و آنكه بيش از همه از خدا مىترسد ، بيش از همه او را مىشناسد ؛ كسى كه خدا را بيشتر از ديگران مىشناسد بيشتر از دنيا مىگذرد و زهد مىورزد .
توضيح مراد از « علم به خدا » ، شناخت جازم و يقينى خداى متعال است و آگاهى از دين و احكام او و چيزهاى مورد رضاى او و منهيّات او .
اين گونه شناخت جازم ، قلب را به صورت دائمى - يا در بيشتر اوقات - متوجه به خداى متعال مىسازد ، و چنان مىشود كه دارندهء چنين معرفتى به درجه اى از شناخت مىرسد كه او را به رعايت شريعت ، در امور ظاهرى و باطنى و فردى و اجتماعى و شخصى و غير شخصى ، وامىدارد ، و در راه تحصيل خرسندى خدا ، در حركات و سكنات و همهء احوال خود ، استوار و با استقامت مىكند . و به همين جهت است كه در احاديث ، تعبير « العلم با لله علم به خدا » ، و « العلماء با لله عالمان به خدا » آمده است . تو گويى كه مقصود پيامبر اكرم و ائمهء طاهرين ، از اين بيان ، معنايى باريكتر و ژرفتر از « شناخت » و

[1] « خصال » / 121 .
[2] « بحار » 2 / 27 - از « تفسير قمى » .

507