* ( السَّبِيلَ يَسَّرَه ، ثُمَّ أَماتَه فَأَقْبَرَه ، ثُمَّ إِذا شاءَ أَنْشَرَه ، كَلَّا لَمَّا يَقْضِ ما أَمَرَه ) * ، [1] مرده باد انسان ، كه چه كافر و ناسپاس است ! ، مگر از چه چيز او را آفريد ؟ ، از نطفه اى ( بىقدر ) آفريدش در اندازه اى معين ( و چهره و بالايى موزون ) ، سپس راه زندگى ( و زنده ماندن و به كمال رسيدن ) را بر او آسان ساخت ، آنگاه او را ميراند و در گور جاى داد ، و از اين پس هر گاه كه بخواهد او را زنده كند و برانگيزد ، ليكن بدانيد كه آدمى هرگز آنچه را كه خدا فرموده ، چنان كه بايد ، به جاى نياورده است ، 17 * ( إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْناه بِقَدَرٍ ) * ، [2] ما هر چيز را به اندازه ( و براى هدفى معين ) آفريديم ، 18 * ( وَما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ ) * ، [3] جن و انس را نيافريديم مگر براى آنكه به عبادت پردازند ، حديث 1 الامام علي « ع » : . . فإنّ الله سبحانه لم يخلقكم عبثا ، و لم يترككم سدى ، و لم يدعكم في جهالة و لا عمى ، قد سمّى آثاركم . . [4] ( 4 ) امام على « ع » : خداى متعال شما را بيهوده نيافريده ، و مهمل ( و بىحساب

[1] سورهء عبس ( 80 ) : 23 - 17 .
[2] سورهء قمر ( 54 ) : 49 .
[3] سورهء ذاريات ( 51 ) : 56 .
[4] « نهج البلاغه » / 206 ؛ عبده 1 / 163 .

618