( 1 ) . . . تنها صاحبان عقل و خردند كه ( از شنيدن اين سخنان و آيات ) حقيقتها را به ياد مىآورند ( و از حال غفلت بيرون مىآيند ) ، ، در بارهء اين موضوع بنيادين مهم ( تعقّل ، به كارگيرى عقل ) ، آيه هاى بسيارى آمده است كه همه بر رجوع به عقل و استفاده از چشمهء جوشان آن ، و عقلانى ساختن زندگى و نتيجه گيرى و بهره ورى از خرد ، به سختى تأكيد مىكنند ، و از بيكار گذاشتن عقل ، و گوش ندادن به نداى آن و پيروى نكردن از ارشادهاى خرد ، به شدّت برحذر مىدارند .
اين آيات ، هدايتطلبى درست و با نتيجه را - در بارهء شناخت حقيقت و زندگى و شيوهء رفتار و كردار - نيز به استفاده از عقل و پيروى از راهنمايى و جهتبخشى آن منوط مىدانند . و اين همان حقيقتى است كه فطرت بيدار انسانى نيز آن را به خوبى تأييد مىكند .
حديث 1 النبي « ص » : ما عبد الله به مثل العقل . [1] ( 2 ) پيامبر « ص » : خداوند را ، چنان كه با عقل عبادت كرده‌اند ، با چيزى ديگر عبادت نكرده‌اند ( برترين عبادات و پرستش ، عبادت و پرستش عاقلان است ) . 2 النبي « ص » : ما قسم الله للعباد شيئا افضل من العقل ، فنوم العاقل افضل من سهر الجاهل . . . و لا بعث الله نبيّا و لا رسولا حتى يستكمل العقل . . . و لا بلغ جميع العابدين في فضل عبادتهم ما بلغ العاقل . . [2] ( 3 ) پيامبر « ص » : خداوند به مردمان چيزى بهتر از عقل نداده است . اين

[1] « سفينة البحار » 2 / 214 .
[2] « اصول كافى » 1 / 13 .

224