ما در مسئله حدوث و قدم و مسئله علت و معلول راه اين اشتباه را بيان خواهيم كرد .
تنها چيزى كه مسلم است اينست كه در ميان قدما عده اى بوده‌اند كه تجرد روح و بقاء بعد از موت را انكار داشته‌اند ذيمقراطيس و اپيكور و پيروانشان را صاحب اين عقيده مىدانند .
از قرن شانزدهم به بعد در اروپا نيز نظريه عدم بقاء نفس بعد از موت پيروانى پيدا كرد گويند اولين بار در سال 1516 بطرس بومبوناتيوس كتابى در رد ارسطو در باب تجرد روح نوشت بتدريج اين عقيده شايع شد و پيروانى پيدا كرد بسيارى از رساله ها در اين موضوع نگارش يافت .
مطابق آنچه بخنر در مقاله ششم كتاب خود مىگويد همين بومبوناتيوس در عين حال بشدت پيرو تعليمات مسيح بود و از آن حمايت مىكرد وى مىگويد تا نيمه قرن هفدهم همه همينطور بودند و شايد علت ترس يا رسوخى بود كه ايمان در دلها داشت .
مطابق نقل بخنر فقط در قرن هيجدهم بوده كه عده اى رسما منكر خدا شده‌اند بارون هولباخ در 1770 كتابى بنام نظام طبيعت نوشت و رسما وجود خدا و دين را انكار كرد .
در قرن هيجدهم عده اى در فرانسه بتاليف دائره المعارفى پرداختند و بعضى از نويسندگان بزرگ آنها مانند هولباخ و ديدرو و دلامبرت مادى بودند ولى دلامبرت بيشتر اظهار تحير و ترديد مىكرد بخنر مىگويد دلامبرت بارها تصريح كرده كه در مسائل ما وراء الطبيعه نمىدانم بهترين راه ها است .
از ديدرو نيز گفتارى نقل شده است كه آخر الامر ترديد و تحير وى را مىرساند .
در قرن نوزدهم فلسفه مادى طرفداران بيشترى پيدا كرد و در

24