دهند عاجز و زبونند .
از اين بيان نتيجه گرفته مىشود 1 ميان صورت محسوسه و صورت متخيله و صورت معقوله مفهوم كلى هر چيزى نسبت ثابتى موجود است .
2 بوجود آمدن مفهوم كلى موقوف است به تحقق تصور خيالى و تحقق تصور خيالى موقوف است به تحقق صورت حسى چنان كه هر يك به ترتيب پس از ديگرى بوجود مىآيد .
3 همه معلومات و مفاهيم تصورى منتهى بحواس مىباشد .
به اين معنى كه هر مفهوم تصورى فرض كنيم يا مستقيما خود محسوس است و يا همان محسوس است كه دست خورده و تصرفاتى در وى شده و خاصيت وجودى تازه اى پيدا نموده است چنانچه گرماى شخص محسوس صورت محسوسه بوده كه تشخص و تغيير را دارد و صورت خيالى وى ماهيت گرمى و تشخص را داشته ولى از آن جهت كه متخيل مىباشد ثابت است و مفهوم كلى وى تنها ماهيت گرمى را داشته ولى تشخص و تغيير را ندارد .
4 اگر نتيجه سوم را به مقدمه اى كه در مقاله 2 بثبوت رسيد بواقعيت خارج از خود فى الجمله مىتوانيم نائل شويم ضم كنيم اين نتيجه را مىدهد كه ما بماهيت واقعى محسوسات فى الجمله نائل مىشويم اين قضيه به همان اندازه كه ساده و مبتذل مىباشد و به همين جهت سهل التناول است دقيق و صعب الفهم مىباشد و فلسفه او را بمعنى دقيقش اثبات مىكند نه بمعنى ساده و مبتذل وى چنان كه در جاى مناسب به خودش گفته خواهد شد .
اين جا است كه پرسش گذشته خود نمائى كرده و پيش مىآيد كه اگر چنانچه ما با حواس خود بماهيات واقعى اشياء نائل مىشويم پس اين همه اختلاف و تخلف در حس چيست .

170