درخت هست .
و روشن است كه علم تصديقى بى علم تصورى صورت پذير نيست اگر چه برخى از دانشمندان روان شناس در كليت اين قضيه مناقشه كرده‌اند ولى آنان تصور اجمالى را به حساب نياورده‌اند .
و نيز علم با تقسيم دومى منقسم مىشود به جزئى و كلى چه اگر قابل انطباق به بيشتر از يك واحد نبوده باشد جزئى است مانند اين گرمى كه حس مىكنم و اين انسان كه مىبينم اگر قابل انطباق به بيشتر از يك فرد بوده باشد كلى است چون مفهوم انسان و مفهوم درخت كه بهر انسان و درخت مفروض قابل انطباق هستند .
علم كلى پس از تحقق علم بجزئيات ميتواند تحقق پيدا كند يعنى ما نمىتوانيم مثلا انسان كلى را تصور نمائيم مگر اينكه قبلا افراد و جزئياتى چند از انسان را تصور كرده باشيم .
زيرا اگر چنانچه ما مىتوانستيم كلى را بدون هيچگونه يگانگى و رابطه اى با جزئيات خودش تصور كنيم نسبت كلى مفروض بجزئيات خودش و غير آنها متساوى بود يعنى يا به همه چيز منطبق مىشد يا به هيچ چيز منطبق نمىشد با اينكه ما مفهوم انسان را مثلا پيوسته بجزئيات خودش تطبيق نموده و به غير جزئيات خودش قابل انطباق نميدانيم پس ناچار يكنوع رابطه اى ميان تصور انسان كلى و تصور جزئيات انسان موجود بوده و نسبت ميانشان ثابت و غير قابل تغيير مىباشد .
و همين بيان را مىتوان ميان صورت خيالى و صورت محسوسه جارى ساخت ( 1 ) زيرا اگر چنانچه يكنوع يگانگى و رابطه اى ميان صورت خيالى كه بدون توسيط حواس تصور مىكنيم و ميان صورت

168