إسم الكتاب : اصول فلسفه و روش رئاليسم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 204)

براى كسانى كه بعمليات خاورشناسان اعتقاد راسخ دارند بعنوان نمونه اين قسمت را نقل مىكنيم همين كنت گوبينو سابق الذكر كه در زمان ناصرالدين شاه در ايران اقامت داشته و زبان فارسى را خوب تكلم مىكرده در كتابى كه بنام سه سال در ايران به زبان فرانسه منتشر كرده و به فارسى ترجمه شده است آنجا كه كيفيت احوال پرسى ايرانيان را شرح مىدهد مىگويد پس از آنكه شما و صاحبخانه و جميع حضار نشستيد شما به طرف صاحبخانه رو مىكنيد و مىگوئيد آيا بينى شما فربه است صاحبخانه مىگويد در سايه توجهات بارى تعالى بينى من فربه است بينى شما چطور . . . من در بعضى مجالس ديده‌ام كه حتى پنج مرتبه اين را از يكنفر سؤال كرده‌اند و او پاسخ داده است و حتى شنيدم در توصيف . . . يكى از علماء تهران مىگفتند كه از بزرگترين خصائلش اين بود كه وقتى بملاقات يكى از بزرگان مىرفت نه تنها در خصوص بينى وى و متعلقان وى پرسش مىنمود بكله راجع به بينى تمام نوكرها و حتى دربان استفسار مىكرد ملاحظه كنيد كه اين مرد در اثر عدم آشنائى كامل به تعبيرات زبان فارسى و گمان اينكه در جمله دماغ شما چاق است منظور از كلمه دماغ بينى و منظور از چاقى فربهى است دچار چه اشتباهى شده و به چه صورت مسخره آميزى آن را نقل كرده است .
قطعا كنت گوبينو در بيان اين جمله غرض سوئى نداشته و تنها عدم آشنائى كامل به تعبيرات فارسى او را به اين اشتباه انداخته است .
وقتى كه در مقام معرفى آداب و عادات رسمى اين گونه اشتباهات رخ مىدهد در مورد افكار فلسفى چه انتظارى مىتوان داشت ما ميدانيم در خود ايران كه مهد پرورش افكار كسانى مانند بو على و صدر المتالهين است در تمام دوره ها فضلايى كه مايل بودند بان افكار آشنائى كامل پيدا كنند سالها از عمر خويش را صرف اين كار مىكردند

11