است و بر خلاف آنچه سابقا تصور مىكردند حقيقت تامل در يك امر ثابت و جاويدان نيست بلكه آن نيز مانند عدالت اجتماعى نتيجه و ثمره كوشش بطىء و با مرارت بشر مىباشد .
آنچه از دانشمندان قديم نقل كرديم كه خاصيت حقيقى بودن دائمى است .
اولا در باره مسائل مربوط به علوم حقيقى بود نه علوم اعتبارى .
ثانيا در باره امور يقينى بود نه امور احتمالى .
ثالثا منظور از حقيقى بودن مطابقت با واقع بود نه چيز ديگر از قبيل توافق تمام اذهان و غيره آيا حقيقت متحول و متكامل است از بيانى كه در بالا راجع به دائمى بودن حقايق كرديم پاسخ اين سؤال نيز روشن مىشود .
در بالا گفتيم اگر يك مفهوم ذهنى با واقعيتى از واقعيتها منطبق بود هميشه با همان واقع خود منطبق است و اگر منطبق نبود هيچ وقت منطبق نيست و بعبارت اخرى اگر راست بود هميشه راست است و اگر دروغ بود هميشه دروغ است محال و ممتنع است يك مفهوم ذهنى كه از يك واقعيت خاص حكايت مىكند نسبت به همان واقعيت در يك زمان راست باشد و در يك زمان دروغ .
حالا مىخواهيم بدانيم يك مفهوم و باصطلاح منطق يك قضيه اگر راست و صحيح و حقيقت بود آيا ممكنست بتدريج راستتر و صحيحتر و حقيقتتر بشود و باصطلاح درجه حقيقى بودنش بالا برود يا خير .
اگر ما در اين مسئله مفهوم فلسفى آن را تغيير كاملى در نظر بگيريم و از مسامحتى كه دانشمندان در تعبيرات خود در بيان تكامل علوم نموده‌اند و منظور خود را بعنوان تكامل حقيقت ادا كرده‌اند البته مفهوم فلسفى آن منظور نبوده است صرفنظر كنيم پاسخ اين سؤال خيلى ساده است .
اين گونه تعبيرات مسامحى دانشمندان براى بعضى توليد اشتباه كرده است و به ماترياليستها فرصتى داده است كه تحريفات و مغلطه هائى بوجود آورند .
شما هر يك از حقائق را كه در نظر بگيريد خواه جزئى خواه كلى خواه مربوط بامور مادى خواه غير مادى خواهيد ديد هميشه و در همه زمانها بيك نحو و بيك منوال صادق است و اساسا معنا ندارد كه بتدريج صادقتر شود .

140