إسم الكتاب : أساس الإقتباس ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 617)

چه حيوان نبود ل نشايد كه خاصه بمعنى اشد بود آنجا كه اگر موضوع نبود يا كسى او را نشناسد ديگر اشد خواهد بود مانند الطف اجسام آتش را چه بر تقدير عدم آتش يا عدم معرفت كسى بوجود او الطف خاصه هوا شود فصل پنجم در مواضع حد كيفيت اقتناص حدود در مقالت گذشته بيان كرده ايم و در اين موضع كيفيت اعتبار حال حدود بر وجهى اعم خواهيم گفت چنانك بر وجه اخص از آن ملخص شود و پيش از خوض در مطلوب گوئيم نظر در حدود يا به جهت آن بود كه اطلاق حد بر محدود صادق هست يا نه يا به جهت آنك مشتمل بر جنس هست چنانك بايد يا نه يا به جهت آنك در انعكاس و معنى مساوى محدود هست يا نه و يا به جهت آنك تاليف نيك هست و چيزى زايد مختلط يا نوعى از فساد مقتضى انتقاض حد هست يا نه و اين چهار بحث است هر يكى مرتب بر آنچه پيش از آنست و بحث اول از باب مواضع اثبات و ابطال معلوم شده است و وجه عسر اثبات و سهولت ابطال حد خود پيش از اين بيان كرده ايم بحث دوم از باب مواضع جنس و از بحث سيم بر آنچه بمساوات انعكاس تعلق دارد هم از آن باب از مواضع فصل و از باب مواضع خاصه معلوم شده است و اما مساوات در معنى تعلق بصناعت برهان دارد چه در اين صناعت آنچه افادت تمييز كند و منعكس باشد حد شمرند و اگر چه بحسب امرى خارجى بود مانند خواص و اعراض ذاتى پس مطلوب از اين مواضع كه در اين فصل ايراد خواهيم كرد بحث چهارم است و آن هم متنوع است بسه نوع يكى بحث از حال الفاظ و دوم بحث از تجاوز بر قدر كفايت در حد بايراد زوائد و سيم بحث از اغفال واجب يا عدول بنا واجب كه اقتضاء ذات و فساد حد كند و تفصيل مباحث

493