بود اما اين لازم منعكس نبود و اگر متصله سالبه لزومى بود يعنى وضع مقدم اقتضاء امتناع وضع تالى كند منفصله سالبه موافق در كم و متناقض در يكجزو با مقدم متصله هم لازم بود مثالش اين متصله را كه ليس البته اذا كان كل ا ب فكل ج د بان معنى اين لازم بود كه ليس البته اما ليس كل ا ب و اما كل ج د چه هر گاه كه اوضاع مقدم مقتضى امتناع وجود تالى بود وجود تالى نيز مستلزم امتناع وجود مقدم بود پس كلما كان كل ج د ليس كل ا ب حق بود پس لازمش ليس البته اما كل ج د و اما ليس كل ا ب حق بود و اين لازم نيز منعكس شود اما اگر سالبه متصله نه به اين معنى بود اين قضايا لازم او نبود و سالبه منفصله را سالبه متصله يعنى سلب لزوم كه مركب بود از عين يك جزو و نقيض ديگر جزو لازم بود چه اگر در سالبه منفصله عين يكجزو مستلزم نقيض ديگر جزو باشد ميان هر دو عين عنادى بود مانع جمع و اگر نقيض يك جزو مستلزم عين ديگر جزو باشد ميان هر دو عين عنادى بود مانع خلو چنانك گفته ايم پس چون سلب عناد مطلق كرده باشيم سلب اين لزومها حق باشد پس سالبه متصله به اين معنى حق بود اين است آنچه خواستيم كه بيان كنيم از تلازم شرطيات بحسب اين موضع و وضع الواح در هر صنفى بر قياس آنچه در متصلات نهاده آمد آسان بود و ايراد آن مقتضى تطويل و چون تضاد و تداخل و تناقض و تقابل قضايا گفته آمده است و متلازم ضد ضد به قوت بود و متلازم نقيض نقيض به قوت به شرط انعكاس و الا لازم ضد يا لازم نقيض بود و همچنين در تقابل و تداخل پس اصناف تضاد و تناقض و تداخل و تقابل بفعل و به قوت معلوم شود و لازم هر يكى همچنين و چون اين مباحث ملكه شود قدرت تمام بر تصرف در معانى حاصل آيد و ديگر اصناف تلازم كه ممكن باشد روشن شود و بالله التوفيق

122