فصل پنجم در اقسام شرطيات قضيه شرطى چنانك گفته آمد آنست كه تاليف او از قضايا باشد و چون قضايا بقسمت مذكور در فصل گذشته سه نوع است حملى و متصله و منفصله و مقدم و تالى هر يكى از اين سه نوع ممكن باشد و ضرب سه در سه نه بود پس شرطى متصله نه گونه بود ا مركب از دو حملى چنانك گفته آمد ب مركب از دو متصله مثالش اگر چنين است كه چون آفتاب طالع بود روز موجود بود پس چون آفتاب طالع نبود شب موجود بود ج مركب از دو منفصله مثالش اگر جسم يا متحرك بود يا ساكن پس انسان يا متحرك بود يا ساكن د مركب بود از حملى مقدم و متصله تالى مثالش اگر انسان حيوانست پس هر گاه كه انسان موجود بود حيوان موجود بود ه بر عكس مثالش اگر چنين است كه تا آفتاب طالع نبود روز موجود نبود پس وجود آفتاب مستلزم وجود روز است و مركب از حملى مقدم و منفصله تالى مثالش اگر اين حرارت تب است پس حاملش روح است يا خلط يا عضو ز بر عكس مثالش اگر علت اين حرارت التهاب روح است يا عفونت خلط با تشبث حرارتى غريب باعضاء اصلى پس اين حرارت تب است ح مركب از متصله مقدم باشد و منفصله اش تالى مثالش اگر چنين است كه چون وتر زاويه به قوت بزرگتر از دو ضلعش باشد زاويه منفرجه بود پس اين زاويه يا قائمه است يا حاده ط بر عكس مثالش اگر اين زاويه يا حاده است يا منفرجه پس چنين است كه چون وتر به قوت مساوى دو ضلع بود زاويه قائمه بود و اما شرطى منفصله شش بيش نبود چه مقدم و تالى در منفصله بطبع از يكديگر متميز نباشند پس اختلاف مقدم و تالى را عكس كردن مفيد نبود ا از دو حملى چنانك گفته آمد ب از دو متصله مثالش يا چنين

71