است وضعش نكنند و باشد كه صغرى حذف كنند هم بسببى مانند اين و باشد كه نتيجه قياسى مقدمه قياسى ديگر باشد پس چون يك بار در نتيجه گفته شود تكرارش در مقدمه تخفيف كنند چنانك گويند كل ا ب و كل ب ج فكل ا ج و كل ج د فكل ا د و چون هر دو مقدمه به دو قياس اثبات كنند حذف هر دو از كار دور باشد و اولى بحذف آن مقدمه بود كه قياسش بمطلوب نزديكتر بود چه دور تر از خاطر رفته باشد و محتاج بذكر بود و قياس مركب موصول بود يا مفصول اما موصول آن بود كه نتايج در او بجاى خود ايراد كنند و همان نتايج را چون در مقدمات قياسى ديگر افتد مكرر كنند مثالش كل ا ب و كل ب ج فكل ا ج و كل ا ج و كل ج د فكل ا د و همچنين اگر مقدمه دوم را كه كل ج د است بقياسى ديگر اثبات كرده باشند و مفصول آن بود كه نتايج محذوف باشد چنانك گوئيم كل ا ب و كل ب ج و كل ج د فكل ا د و بعضى موصل و مفصل گويند و اگر در ميانه مفصل مقدمه سالبه در آيد اولى آنك آنجا موصل گردانند چه بسالبه نظام بريده شود اما اگر ابتدا بسالبه كرده باشند شايد كه مفصل بود تا آخر و در هر قياسى اقترانى سه حد بود چنانك گفته ايم پس اگر قياسات بسيار متباين بود به همين نسبت حدود زيادت شود اما اگر نتيجه هر قياسى مقدمه قياسى ديگر باشد بهر يك مقدمه كه بيفزايد يك حد بيفزايد چنانك گوئيم كل ا ب و كل ب ج و اين دو مقدمه و سه حد است پس چون گوئيم و كل ج د مقدمات سه شود و حدود چهار و هم بر اين ترتيب پس در اين صورت هميشه عدد حدود از مقدمات به يكى زيادت بود اما اگر اين قياسات بر اثبات يك مقدمه بود و مقدمه ديگر خارج از اين سلك مقارن شود چنانك گوئيم كل ا ب و كل ب ج و كل ا ج و كل ج د و كل ا د عدد مقدمات و حدود متساوى باشد و امثال اين نسق در موضعى تواند

295