« . . و عفى رسول الله ( ص ) عما سوى ذلك - پيامبر خدا ، وجوب اخراج زكات را از غير مواد نه گانه ، عفو فرموده است . » رواياتى كه اين جمله در آنها آمده است در كتاب وسائل الشيعه ، كتاب زكات ، از صفحهء 33 تا 38 ، و يك روايت از آنها در صفحهء 53 آمده است . و همه بر اين موضوع دلالت دارد كه تعيين مواد نه گانه ، در زمان پيغمبر اكرم ( ص ) فقط به عنوان صلاح ديد و اعمال رويهء حكومت وقت بوده است و با شرايط اقليمى و زمانى سنجيده شده است ، نه اين كه حكم ابدى خدا باشد .
موضوع عفو ، كه بدان اشاره كرديم ، در كتاب « الخراج » تأليف ابو يوسف يعقوب بن ابراهيم نيز آمده است . [1] نتيجهء بسيار با اهميتى كه از اين دو موضوع به دست مىآيد اين است كه :
علتى كه در وجوب زكات ذكر شده ( ادارهء زندگانى فقرا و بينوايان ، بلكه ريشه كن ساختن فقر از سطح اجتماع ) تصريح مىكند كه زكات يك قانون صرفا آمرانهء مولوى و آزمايش روانى خالص در مقابل دستور خداوندى نيست ،

[1] الخراج ص 77 .

83