عبادات و سياسات ، و ديگرى در فن عادات ومعاملات [32] .
يك دسته بندى ديگر روشى است كه در برخى مصادر جديد پيش گرفته شده و از روش هاى تقسيم بندى حقوقى جديد متأثر است . بر أساس اين روش جديد مباحث فقهى در چهار گروه رده بندى مى شوند به شرح زير :
1 - عبادات ( نماز ، روزه ، اعتكاف ، حج ، عمره و كفارات ) .
2 - أموال كه بر دو قسم است :
أ - أموال عمومى ، يعنى اموالى كه به شخصي خاص متعلق نيست و براي مصالحى عمومى و مصارفى مشخص در نظر گرفته شده است ، مانند خراج ، انفال ، خمس و زكات . دو عنوان أخير گرچه جنبه عبادي نيز دارند ، ليكن جنبه ء مالي آن قويتر و بارزتر است .
ب - أموال خصوصي ، يعنى اموالى كه مالك يا مالكان مشخصى دارد . مقررات مربوط به اين بخش در دو قسمت جدا مورد بررسى قرار مى گيرد :
( يك ) أسباب شرعي تملك يا به دست آوردن حق خاص . مباحث احياء موات ، حيازت ، صيد تبعيت ، ميراث ، ضمانات و غرامات [33] و نظاير آن در اين مبحث مورد سخن قرار مى گيرد .
( دو ) احكام تصرف در أموال . شامل مباحث بيع ، صلح ، شركت ، وقف ، وصيت و ساير تصرفات ومعاملات .
3 - سلوك و آداب و رفتار شخصي ، يعنى اعمال شخصي كه ربطى به عبادات و أموال ندارد كه دو گروه است :
ا - روابط خوانداگى ، مناسبات دو جنس زن و مرد . مباحث نكاح و طلاق ، خلع و مبارات ، ظهار ولعان وايلاء ، و از اين قبيل .
ب - روابط اجتماعي و مقررات مربوط به تنظيم رفتار فردى افراد جامعه . مقررات مربوط به أطعمه واشربه ، ملابس و مساكن ، آداب معاشرت ، احكام نذر و عهد ويمين ، ذباحه ، امر به معروف و نهى از منكر همه در اين بند جا مى گيرد .
4 - آداب عمومى ، يعنى رفتار وسلوك دستگاه هاى حكومتى و عمومى در مسائل قضاء و حكومت ، و صلح و جنگ ، و روابط بين المللى . أبواب و مباحث ولايت عامه ، قضا و شهادات ،

= الاحياء ) تلخيص وتهذيب شده - الهام گرفته شده است .
[32] ببينيد مفاتيح الشرايع فيض 1 : 14 / وافى 1 : 16 . نيز نائينى 1 : 33 .
[33] مانند مباحث ضمان ، حواله ، قرض ، بيمه و مانند آن . زيرا مقصود از ( أموال ) مفهومي است أعم از أشياء و أموال عيني واقعي ، و اعتبارات و أموال فرضى ( تعهدات ) .

23