حوزه هاى علمي شيعي متن درسى بوده است .
يكى ديگر از مصادر اصلى فن از اين ادوار ، بخش أصول فقه از كتاب الغنية سيد ابوالمكارم ابن زهره حلبى ( م 585 ) است [11] . كتاب المصادر في أصول الفقه سديد الدين محمود حمصى - دانشمند و متكلم شيعي نيمه دوم قرن ششم - به دست ما نرسيده [12] ، ليكن بندهايى از آن در كتاب السرائر ابن إدريس هست [13] . پس از آن معارج الأصول محقق جعفر بن الحسن الحلى ( م 676 ) ، و سپس آثار أصولي علامه حسن بن يوسف بن المطهر الحلي ( م 726 ) مانند تهذيب الأصول ، مبادى الوصول ونهاية الوصول اين علم را با تحولاتى تازه همراه ساخت .
پس از اين دوره كارهاى بسيارى از جانب دانشمندان شيعي به صورت تحشيه و شرح بر آثار علامه در أصول فقه انجام گرفت ، كه فهرست برخى از آنها در الذريعة [14] هست و از مشهورترين آنها ست شروح ضيائى وعميدى [15] كه در پيشبرد علم أصول فقه نقشى قابل توجه داشته است . شهيد أول شمس الدين محمد بن مكي العاملي ( م 786 ) اين دو شرح را در كتابي با نام جامع البين گردآورد و خود نيز مطالبى سودمند بر آن افزود [16] .
حسن بن زين الدين العاملي فقيه مشهور آغاز قرن يازدهم ( م 1011 ) با تأليف متنى مرتب و پاكيزه در علم أصول فقه به عنوان مقدمه اى بر كتاب معالم الدين خود ، راه را براي بحثهاى متمركز بر روى مباحث أصول فقه به شكل تحشيه و شرح گشود ، و اين گونه بحثها به سبب همين تمركز و اظهار نظرها و نقد و ايرادهاى دانشمندان در مورد واحد ، با توجه به اظهارات و آراء ديگر در همان جا ، در پيشبرد أصول فقه بسيار مؤثر افتاد . دقيق ترين نظرات علمي در اين باب در قرن يازدهم وسيله سلطان العلماء حسين بن رفيع الدين محمد مرعشى مازندرانى ( م 1064 ) يكى از حاشية نويسان بر معالم ابداع و اظهار گرديده است . زبده تأليف بهاء الدين محمد عاملي ( م 1030 ) ووافيه تأليف عبد الله بن محمد تونى ( م 1071 ) از متون مشهور أصولي قرن مزبور است .
در قرن دوازدهم اخباريگرى كه دشمن سرسخت علم أصول فقه بود به مرور بر محيط مذهبي

[11] چاپ شده در مجموعهء الجوامع الفقهية ( تهران - 1276 ) : 523 - 549 .
[12] ذريعة 21 : 95 .
[13] السرائر : 409 - 410 .
[14] ج 6 ، ص 54 - 55 / ج 13 : 165 - 170 / ج 14 : 52 - 54 .
[15] يعنى منية اللبيب از ضياء الدين عبد الله بن مجد الدين محمد الأعرجي الحسيني ، و شرح التهذيب از عميد الدين عبد المطلب بن مجد الدين محمد الأعرجي الحسيني ، خواهر زادگان علامه حلى كه هر دو برادر از دانشمندان ميانه قرن هشتم بوده‌اند ( ذريعة 13 : 168 ) .
[16] ذريعة 5 : 43 - 44 .

15