سؤال كردم از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه و به همين معنى به أسانيد صحيحه منقولست از سعيد بن أبي خلف كه گفت سؤال كردم از حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه از نو حاجى كه پيشتر از جهت خود حجّ نكرده باشد آيا به نيابت ميّت حج مىتواند كرد حضرت فرمودند كه بلى هر گاه پيشتر نداشته باشد قدرى از آن مال كه به آن حج تواند كرد ، و اگر پيشتر آن مقدار مال داشته باشد كه حج تواند كرد و نكرده باشد و حج در ذمه اش قرار گرفته باشد نمىتواند نايب شدن و مجزى نيست از أو تا حج نكند از مال خود اگر چه بعنوان گدائى و سقايى باشد .
و ظاهرا اين حديث آنست كه اگر حال مالي داشته باشد نايب نمىتواند شد و بر هر حالي مجزيست از ميّت خواه مالي داشته باشد يا نداشته باشد امّا اثم است كه أول حج خود را نكرده است ، و ظاهر اين حديث اينست امر به شئ نهى از ضد أو نيست ، و أكثر علما مىگويند كه حج أو باطل است و اين مسأله نه از باب امر به شئ است كه نهى از ضد باشد بلكه از قبيل نهى در عبادتست كه مستلزم فساد است نزد أكثر محققين زيرا كه حضرت نهى فرمودند از حج از غير تا از جهة خود حج نكند ، و تأويل كرده‌اند اين حديث را به آن كه و هو يجزى ضمير راجع است به جزء أول حديث و مراد اين است كه حج صروره صحيح است و از ميّت مجزى است خواه ميّت مال داشته پيشرو حج بر أو واجب باشد و خواه نداشته باشد و حج مستحب باشد و رفع توهم جمعى فرموده‌اند كه مىگويند حج نو حاجى صحيح نيست يا رفع توهم كرده باشند كه بر تقدير كه بر هيچ يك واجب نبوده باشد حج نيابت ديگرى صحيح است و هر چند ميّت بر أو حجة الاسلام واجب نباشد حق سبحانه و تعالى در نامه عمل أو بلكه در نامه عمل نايب نيز

87