محمد كه از حضرت امام أبى الحسن علي بن موسى الرضا صلوات الله عليه سؤال كردم از شخصي كه حجّه بگيرد از شخصي و راهزنان أو را برهنه كنند و هر چه داشته باشد ببرند و نتواند رفت پس شخصي ديگر حجّهء به أو دهد آيا جايز است كه بگيرد يا از اوّل نيز مجزى خواهد بود حضرت فرمودند كه جايز است أو را گرفتن حجّهء ديگر و از جهة اوّلين و دويمين هر دو مجزى است بلكه اگر كسى ديگر به أو حجه دهد واجبست كه چنين كند تا از جهة هر دو حج كند ، و اين حديث محمولست بر آن چه سابقا گذشت كه غرض اولين اين باشد كه أجير حج از جهة خود بگيرد و أو را ثواب باشد ، و اگر از جهة اولين بعنوان حجة الاسلام باشد كه خود نتواند رفت يا قضا از ميت باشد حمل بر اين مىكنيم كه حجّهء ديگر بگيرد كه غرض ثاني اين باشد كه حج بفعل آيد و أو را ثواب باشد يا آن كه بر تقدير وجوب سال ديگر حج كند و طي مسافت از هر دو باشد اما اگر أجير شود كه از جهة دو ميت است حجة الاسلام به جا آورد در يك سال جايز نيست به اتفاق علما و باخبارى كه خواهد آمد ( و روى جميل بن درّاج عن أبي عبد الله صلوات الله عليه في رجل ليس له مال حجّ عن رجل أو احجّه غيره ثمّ أصاب مالا هل عليه الحجّ فقال يجزئ عنهما ) ( 1 ) و در صحيح از جميل منقولست از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه در شخصي كه أو را مالي نباشد كه حج بر أو واجب باشد ، و به نيابت كسى حج رود يا كسى به أو بذل كند مالي كه به حج رود يا أو را با خود ببرد به حج و بعد از آن مالي به همرساند آيا مرتبه ديگر واجبست كه به حج رود حضرت فرمودند كه آن چه كرده است از هر دو مجزيست . و ممكن است كه

85