است كه اگر نماز أو مقبول شود نماز تو نيز مقبول خواهد بود چون تبعيض صفقه نظر به بندگان مقر نفرموده است رحمت غير متناهي كي روا مىدارد كه أو با مخلوق كند ، پس لازمست كه شكر كنى امام جماعت را به مقدار احسانى كه با تو كرده است در اين أمور و در مقام تعظيم و تكريم أو باشى و اگر از وى فتورى و تقصيري واقع شود در اهتمام به نماز جماعت سعى نمائى و أو را بمبالغه و ابرام حاضر سازى و از اين وجوه ظاهر مىشود حق مأمومين كه حضور هر يك سبب بسيارى ثواب امام مىشود و ثواب نماز أو نيز مضاعف مىشود چنان كه گذشت در باب جماعت < صفحة فارغة > [ حق همنشين ] < / صفحة فارغة > ( و امّا حقّ جليسك فان تليّن له جانبك و تنصفه في مجازاة اللَّفظ و لا تقوم من مجلسك الَّا باذنه و من يجلس إليك يجوز له القيام عنك به غير اذنك و تنسى زلَّاته و تحفظ خيراته و لا تسمعه الَّا خيرا ) ( 1 ) و اما حق همنشين تو آنست كه با أو به تواضع بنشينى و در سخن گفتن با أو در مقام انصاف باشى و به تواضع سخن گويى و اگر أو تواضع كند در گفتگو تو نيز تواضع كنى و اين تواضع بحسب أزمنة و أمكنه اختلاف عظيم دارد نزد عرب : به كنيت شايع بود و نزد عجم : الحال بمانند آخوند و سيّدنا و مخدوم و صاحب و آخوند صاحب اگر فاضل باشند و جمعى را نواب يا نواب صاحب يا خان يا ميرزا يا آقا خطاب كنند و اگر أو بگويد كه عرض مىكنم يا معروض مىدارم أو نيز به همين عنوان بگويد كه من نيز به عرض رسانم ، و در تواضعات در حال نشستن و برخاستن و آب خوردن و عطسه كردن هر چه متعارف باشد در آن زمان يا در آن مكان رعايت بايد نمود و مهما أمكن دو زانو بنشيند و برهنه نشود و سر برهنه نكند مگر آن كه همه بكنند و مىبايد كه اگر شخصي در مجلس تو حاضر شود از آن مجلس بىرخصت أو برنخيزى

785