لهم فيما أتاك من العلم و فتح لك خزائنه فان أحسنت في تعليم النّاس و لم تخرق بهم و لم تضجر عليهم زادك الله من فضله و ان أنت منعت النّاس علمك أو خرقت بهم عند طلبهم العلم منك كان حقّا على الله عزّ و جلّ ان يسلبك العلم و بهاءه و يسقط من القلوب محلَّك ) ( 1 ) و امّا حق رعيّت تو بعلم كه از تو استفاده مىكنند علوم را آنست كه بدانى كه حق سبحانه و تعالى ترا بر ايشان ولايت داده است و ايشان را زير دست تو گردانيده است به آن كه ترا توفيق اكتساب علوم كرامت كرد ، و أبواب خزينهاى علوم خود را بر تو گشوده پس واجبست كه شكر اين نعمت عظمى را به جا آورى و زكات علم خود را بدهى از جهة رضاى أو پس اگر تعليم ايشان را نيكو كنى و درشتى نكنى و دل تنگى نكنى هر چند از ايشان ترك أدب و آداب صادر شود حق سبحانه و تعالى از فضل خود علوم ترا زياد مىگرداند چنان كه در زكات مال رعايت شرايط آن سبب ازدياد أموال مىشود ، و اگر بخل ورزى و آن چه مىدانى تعليم نكنى چنان كه سليقه بعضي است كه مبادا تعليم نمودن سبب تساوى يا تفوق تلامذه شود بر أو يا در وقت تعليم به ايشان درشتى كنى لازم است بر حق سبحانه و تعالى كه سلب كند از تو علم را و حسن آن را كه اگر داشته باشى در نظرها بي اعتبار و بي و قرت كند ، و محبّت قلوب را كه از لوازم اعمال صالحه است بر طرف كند و در نظر عالميان بي اعتبارت كند .
حاصل آن كه چون تعليم علوم از أعظم عبادات است مىبايد كه غرض از آن رضاى الهى باشد و هر گاه غرض صحيح است البتّه خود را بهتر از متعلَّم نخواهد دانستن چون هر دو مكلَّفند و بسيار است كه نيّت متعلَّم بهتر است و أو أفضل است از معلَّم پس بر معلَّم لازمست كه خود را بهتر از متعلم

769