نيز بر مىگردد و اگر بازگشت نداشته باشد مخير است ميان آن كه بر گردد يا نائب بگيرد يا در آنجا بكند و همچنين اگر در دور تر با امكان آمدن بي مشقتى اگر چه أولى آنست كه اگر مشقت عظيم نباشد بر گردد چون در روايات بسيار استدلال به آية كريمه شده است كه مقام إبراهيم عليه السلام را مصلى كنيد يعنى در آنجا نماز طواف را به جا آوريد و اگر متعسّر باشد برگشتن أحوط آنست كه اگر در همان موضع كه به خاطرش رسيده است به جا آورد و اگر خود بازگشت داشته باشد در سال ديگر احتياطا قضا كند و الا كسى را نايب كند كه بدل از أو در آنجا به جا آورد و اگر شخصي حج كرده باشد و قرائت نمازش يا واجبات ديگر نماز را درست نكرده باشد مثل أكثر مردمان أولى آنست كه بعد از تصحيح قرائت و واجبات خود هر جا كه باشد به جا آورد و احتياطا نايبى بفرستد و نهايت احتياط آنست كه مرتبه ديگر حجى احتياطا به جا آورد و اگر بميرد أحوط آنست كه وارث أو از جهة أو قضا كند و اگر مؤمني به جا آورد نيز خوبست چنان كه صحيحه عمر بن يزيد بر آن دلالت مىكند ( و في رواية جميل بن درّاج عن أحدهما صلوات الله عليهما انّ الجاهل في ترك الرّكعتين عند مقام إبراهيم عليه السّلام بمنزلة النّاسى ) ( 1 ) و در صحيح از جميل از يكى از صادقين از امام جعفر صادق يا امام موسى كاظم صلوات الله عليهما منقول است كه فرمودند كه جاهل مسأله در ترك دو ركعت نماز در مقام إبراهيم بمنزله ناسيى است به تفصيلي كه گذشت در روايات .

45