و بنا بر نسخه كه و أو داشته باشد يعنى آن اين است كه دو حديث هست يكى به همان عبارت كه گفته و ديگر خبر محمد بن مسلم است كه نقل بالمعنى است پس بهر يك از اين دو حديث كه عمل نمايد جايز است اگر چه قطع بهتر است اگر متعين نباشد .
ديگر معاوية بن عمار گفت كه عرض نمودم كه اگر شخصي فراموش كند نماز طواف را و به خاطرش نرسد تا از مكة معظمه بيرون رود حضرت فرمودند كه هر جا كه به خاطرش رسد اين دو ركعت را قضا مىكند و اگر به شهر خود رسيده باشد و به خاطرش رسد جائى نرود تا آن كه دو ركعت را قضا كند .
اما روايت محمد بن مسلم كه ذكر كرده است به نظر نرسيد بلكه شيخ روايت كرده است به بيست و پنج سند صحيح از محمد بن مسلم از أحدهما صلوات الله عليهما كه گفت سؤال كردم از آن حضرت از شخصي كه طواف خانه كند و فراموش كند نماز طواف را تا آن كه پنج شوط به جا آورد يا كمتر حضرت فرمودند كه سعى را مىگذارد تا آن كه دو ركعت را در مقام مىكند و بعد از آن مىآيد و از آنجا كه گذاشته است شروع مىكند تا سعى را تمام مىكند پس ممكن است كه حديث ديگر باشد يا سهو شده باشد و احتمال ضعيفى هست كه و روى ذلك اشاره بحديث معاوية باشد كه مطلبش اين باشد كه حديث أول أقوى است و ظاهر عبارت متن اينست كه قال و قلت سخن محمد بن مسلم باشد و ليكن چون كلينى اين عبارت را از معاوية بن عمار روايت كرده است ظاهر مىشود كه صدوق آن عبارت را در ميان حديث معاوية در آورده باشد و بعد از آن شروع در بقيه حديث معاوية كرده باشد و صدوق بسيار چنين كرده است در اين كتاب ( و في رواية عمر بن يزيد عن أبي عبد الله صلوات الله عليه ان كان ) *

43