جعرانه و حديبيه احرام گرفته باشد كه دور است از ابتداء حرم مخير باشد ميان همه و ليكن تا ديدن خانهاى مكَّه بهتر باشد اگر چه از ابتداء دخول حرم قطع تواند كرد ، و اگر از ميقاتهاى دور احرام گرفته باشد تا دخول حرم كافى باشد و بقيه را نيز اختيار داشته باشد ، و آن چه شيخ فرموده است كه أهل مدينه از عقبه مدنيين قطع مىكنند غافل شده‌اند كه در حديث عقبه مذكور نيست بلكه حيال عقبه است و آن با راه عراق و مدينه هر دو درست مىشود بلكه محاذاة نسبت به أهل عراق كه از ابطح مىآيند ظاهرتر است ، و نظر به جمعى كه از راه مدينه مشرفه آيند دخول حرم كافى است ، و اگر از راه عقبه آيند ديدن خانهاى مكة مناسبتر است زيرا كه عقبه محاذى قبور شرفاست و از قبيل تنگ الله أكبر شيراز است كه چون از عقبه مشرف مىشوند بسوى مكة معظمه جميع خانها پيداست و عقبه قريبست . كه مسمّى است بحجون و قبرستان أهل مكة معظمه است و راه مدينه دو راهست يكى راه بالاست كه از عقبه مىآيند و يكى راه أسفل است كه از تنعيم مىآيند و ممكن است كه أهل مدينه مشرفه كه از راه تنعيم آيند و بگذرند محاذى عقبه شوند ، و ظاهرا آن مراد نيست بلكه راه ابطح مراد است كه همين كه از ابطح متوجّه مكَّه معظمه مىشوند و تير پرتابى كه مىروند عقبه مدنيين پيدا مىشود و آنجا ذو طوى است و خانهاى مكَّه از آنجا پيدا مىشود ، و ظاهرا صدوق و شيخ در وقت نوشتن اينها هنوز به مكة معظمه نرفته بودند يا اگر رفته بودند در آنجا ملاحظه آنها نكرده بودند و الله تعالى يعلم ، و همه قايلند كه اينها بر سبيل استحبابست امّا اگر اين جماعت بعد از ديدن كعبه تلبيه بگويند دغدغه تشريع مىشود كه حرام باشد چون شارع تا اينجا طلب فرموده است ، و حديثي وارد نشده است كه ديگر توان گفت مگر آن كه كارى كنند كه مشروع نباشد آن را در احرام واقع ساختن و واقع سازند : از شارع متلقى است كه تلبيه بگويند از جهة عقد احرام چنان كه گذشت و خواهد آمد

180