حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه فرمودند كه اگر بنده ده حج بكند چون مستطيع شود به آن كه آزاد شود و زاد و راحله و غير آن داشته باشد كه در استطاعت مىبايد : حجة الاسلام بر أو واجب مىشود و آن ده حج معنى نيست از حج اسلام ( و في رواية النّضر عن عبد الله بن سنان عن أبي عبد الله صلوات الله عليه قال انّ المملوك ان حجّ و هو مملوك اجزاه إذا مات قبل ان يعتق و ان اعتق فعليه الحجّ ) ( 1 ) و به بيست و پنج سند صحيح منقولست كه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه فرمودند كه اگر بنده در حالت بندگى حج كند مجزيست أو را اگر بميرد پيش از آزادى و ثواب حج اسلام در نامه عملش نوشته مىشود ، و اگر آزاد شود بر اوست كه مرتبه ديگر حج اسلام به جا آورد بعد از استطاعت و به دوازده سند صحيح منقولست از علي بن جعفر كه گفت حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه فرمودند كه هر گاه بنده حج كرده باشد در بندگى و آزاد شود بر أو واجبست حج اسلام بعد از استطاعت و بر اين مضمون أحاديث بسيار وارد شده است ( و روى عن إسحاق بن عمّار قال سألت أبا إبراهيم صلوات الله عليه عن امّ الولد تكون للرّجل قد احجّها أيجوز ذلك عنها من حجّة الاسلام قال لا قلت لها اجر في حجّتها قال نعم ) ( 2 ) و به أسانيد صحيحه منقولست از إسحاق كه مشتركست ميان موثق و ثقة كه گفت سؤال كردم از حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه از أم ولدى كه شخصي با خود داشته باشد و أو را بفرمايد كه حج كند آيا اين حج از حجة الاسلام أو مجزى است حضرت فرمودند كه نه عرض كردم كه أو را

108